De Sint-Gustaafsmolen, gelegen op de Oude Pompsloot nabij de Ringsloot, was een bakstenen bovenkruier van het type grondzeiler, waarvan vandaag enkel nog de romp rest. Net als de Sint-Karelsmolen deed deze windmolen in eerste instantie dienst als poldermolen.
Historiek
De Sint-Gustaafsmolen werd vermoedelijk – net als de Sint-Karelsmolen – gebouwd omstreeks 1850 ter vervanging van de Leiemolen, één van de houten poldermolens die tussen 1814 en 1820 waren opgericht. Samen met de poldermolens die in het kader van de tweede droogmaking van De Moeren in de tweede helft van de 18de eeuw werden gebouwd, zorgden deze molens voor de bemaling van dit waterrijke gebied. Behalve als poldermolen deed de Sint-Gustaafsmolen ook dienst als korenmolen.
Tot en met de Eerste Wereldoorlog was de Sint-Gustaafsmolen in bedrijf. Daarna stond hij er jarenlang verwaarloosd bij. Tijdens een storm in 1923 verloor de molen zijn houten binnenroede, een pestelroede. In 1927 liep de molen opnieuw stormschade op. Niet alleen de metalen buitenroede maar ook de houten molenkap, die op houten rollen draaide, werd weggeblazen. Nog hetzelfde jaar werd de molen ontmanteld en werd op de romp een puntvormige kap geplaatst. De molenas werd in 1935 gerecupereerd bij de bouw van de allerlaatste stenen stellingmolen, de inmiddels verdwenen Lindemolen in Alveringem.
In 1985 werd de Sint-Gustaafsmolen eigendom van Willem Vermandere, die de molenromp liet restaureren.
Beschrijving
De Sint-Gustaafsmolen werd gebouwd als stenen bovenkruier van het type grondzeiler. Vandaag rest enkel nog de geelbakstenen molenromp, die in oorsprong was witgekalkt en voorzien van een gepikte plint. Een kegelvormig tentdak met zestien dakvlakken en bekroond met een decoratieve naald dekt de romp met drie niveaus en een kapzolder af. Op de gelijkvloerse verdieping onderbreken twee getoogde deuropeningen, aan de voorzijde gevat in een bakstenen omlijsting, het parement. De muuropening onder de deuropening aan de achterzijde geeft de plaats van de vijzel aan. Op de eerste en tweede zolder steken in de vier windrichtingen boven elkaar gestelde rondboogvensters in een rondboogvormige bakstenen omlijsting.
In de molen is de uitrusting van de zowel de polder- als de korenmolen verdwenen.
- AMEEUW J. 2004: Molens van Veurne-Ambacht, Koksijde, 55-57.
- DELEPIERE A.-M. & LION M. met medewerking van HUYS M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8n, Brussel - Gent.
- DENEWET L. 1984: Geschiedenis, techniek en terminologie van de poldermolens in België, Molenecho’s 12, 8-20.
- DE SCHEPPER J. 1982: De Frans-Belgische Moeren: enkele gegevens aangaande de windgemalen, M&L. Monumenten & Landschapen 1.3, 45-48.
- DEVLIEGHER L. 1984: De molens in West-Vlaanderen, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 9, Tielt-Weesp, 390-391.
