erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Audomarus met kerkhof

bouwkundig element
ID
16268
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/16268

Juridische gevolgen

Beschrijving

Aan de kruising van Dorpstraat en Stationsstraat, nabij het Meester G. Vlaeminckplein gelegen bedehuis met omringend kerkhof, aan de Stationsstraat begrensd door een muur met hek, aan noordzijde door de Heldenweg, leidend naar Belgisch Militair Kerkhof (Eerste Wereldoorlog).

Neogotische hallenkerk naar ontwerp van architect P. Buyck (Brugge) van 1855 met deels romaanse (circa 1100), deels gotische toren (oorspronkelijk kruising-) en transept. Laatstgenoemden bleven gespaard toen Franse troepen in 1793 de kerk afbrandden; zij werden in de nieuwe bouw geïntegreerd. Doopkapel (1954) en stookplaats (1974) naar ontwerp van architect B. Hendryckx (De Panne). Restauratie van de toren onder leiding van architect W. Ingelaere (Poperinge) in 1970.

Verankerde gele baksteenbouw; aanwezigheid van ijzerzandsteen in transept. Leien bedekkingen.

De plattegrond ontvouwt een voorgeplaatste westtoren met aanleunende kruisbeuken, een driebeukig schip van vijf traveeën met rechte sluiting van zijkoren en een hoofdkoor van een rechte travee met driezijdige sluiting. Aanleunende sacristie en stookplaats respectievelijk in zuid- en noordoksel van laatstgenoemde.

Vierkante westtoren van twee, ongelijke geledingen onder tentdak. Westgevel verstevigd door middel van steunberen. Tudorboogvormige inkom, verdiept in brede, geprofileerde spitsboog. Rondboogvenster (dichtgemetseld in westgevel) en sporen van aanzet van zadeldak in west- en noordgevel, duidelijk wijzend op vroegere inplanting op kruising. Geprofileerde spitsboogvormige galmgaten op afzaat, met doorlopende druiplijst en lekdrempel, ter hoogte van tweede (jongere) geleding. Gemarkeerde borstwering met gesmeed ijzeren hek.

Aanleunende noordelijke kruisbeuk onder gebogen, mank zadeldak. Westgevel met blind, geprofileerd spitsboogvenster op afzaat.

Sporen van bouwnaad links van laatst genoemde. Aangebouwde 20ste-eeuwse doopkapel onder zadeldak (nok parallel aan het schip) met westelijke tuitgevel voorzien van aandak, muurvlechtingen, top- en schouderstukken en twee spitsboogvensters op afzaat. Soortgelijk venstertje in noordgevel. Noordgevel van kruisbeuk gemarkeerd door steunberen met versnijdingen. Geprofileerd steekboogvenster op afzaat. Sporen van bouwnaad rechts, dichtgemetseld korfboogdeurtje onder laatst genoemde.

Aanleunende zuidelijke kruisbeuk onder idem dak. Westgevel gestut door middel van zuidelijke steunbeer met versnijdingen en geritmeerd door middel van geprofileerde spitsboog op halfzuilen met kapiteel. Houten calvarie onder luifel tegen boogveld. Arduinen grafstenen (19de eeuw) links en rechts van laatst genoemde. Zuidgevel gemarkeerd door steunberen met versnijdingen. Resten van geprofileerde omlijsting rechts van getoogd venster op afzaat. Sporen van bouwnaad links, dichtgemetseld steekboogdeurtje onder laatst genoemde.

Traveeën van schip en koor gemarkeerd door lisenen en geajoureerd door middel van spitsboogvensters (drielichten) met afzaat en druiplijst.

Blinde oostgevel van driezijdige hoofdkoorsluiting met jaarsteen 1856. Vlakke torenzoldering bestaande uit houten kinderbalken. Sober, bepleisterd en witgeschilderd interieur. Spitstongewelven, eveneens bepleisterd en beschilderd. Spitsbogige scheibogen rustend op rechthoekige pijlers.

Mobilair: Lodewijk XIV-zijaltaren, hout, 1702, afkomstig van kapucijnenklooster van Veurne, in noord- en zuidkoor. Koorgestoelte, eik, begin 18de eeuw, in hoofdkoor. Neogotische preekstoel, hout, 1862 volgens inscriptie, in schip.

  • DEVOS-STOCKMAN A., ROOSE-MEIER B., VERSCHRAEGEN H. 1975: Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie West-Vlaanderen. Kanton Veurne, Brussel, 13.
  • VANDENBUSSCHE E., CAUWELIER R., D.HOOGE P. 1952: De korte geschiedenis behandelende enkele bijzonderheden over het leven, de bloei en de vooruitgang onzer gemeente over de laatste vijftig jaren, Adinkerke.

Bron: DELEPIERE A.-M. & LION M. met medewerking van HUYS M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8n, Brussel - Gent.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Bouwgeschiedenis

Het kerkgebouw kende een belangrijke bouwfase in baksteen in de 13de eeuw. Hiertoe behoren de tweede bouwlaag van de toren en de steunberen en lijkdeur van de noordelijke en zuidelijke annexen, wellicht de restanten van het vroegere transept van de kerk.

  • LEHOUCK A. 2008: Gebruik en productie van baksteen in de regio Veurne van circa 1200 tot circa 1500, in: COOMANS Th. & VAN ROYEN H. (eds.), Medieval Brick Architecture in Flanders and Northern Europe: The Question of the Cistercian Origin, Novi Monasterii 7, 203-232.
  • DEBONNE V. 2015: Uit de klei, in verband. Bouwen met baksteen in het graafschap Vlaanderen 1200-1400, onuitgegeven doctoraatsverhandeling Katholieke Universiteit Leuven, Leuven.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Gedenkplaten en oorlogsgraven

In de kerk, naast de ingang: gedenkteken voor militaire en burgerlijke slachtoffers in de vorm van een grote houten sokkel, met geprofileerde kroon- en voetlijst, aan de voorzijde verdeeld in drie horizontale registers gescheiden door houten regels.

Aan de zuidelijke zijmuur: rechthoekige witmarmeren gedenkplaat met afgeronde bovenzijde voor vijf Franse marinefusiliers.

Verspreid over het kerkhof zijn er graven van militairen terug te vinden, waarvan een deel oorspronkelijk tijdens de Eerste Wereldoorlog hier begraven werden. 

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Kerkhof

Het vierkante omheinde kerkhof rond de Sint-Audomaruskerk staat reeds afgebeeld op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. Volgens de Atlas der Buurtwegen uit 1841 loopt een buurtweg over het kerkhof van de zuidoostelijke toegang naar het noordwesten. Die weg is nog aangeduid op de topografische kaart van 1873 maar verdwijnt daarna van de kaarten.

Op het omringende kerkhof bleef een indrukwekkende collectie graftekens bewaard die de periode van de Eerste Wereldoorlog tot de late jaren 1970 overspant. Het kerkhof heeft een grote verscheidenheid aan graftekens, bestaande uit grafkruisen en grafzerken in blauwe hardsteen, grafzerken in graniet en witte marmer (jaren 1960-1970), houten en gietijzeren kruisen en betonnen kruisen voor slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Aan de noordzijde van de kerk bevinden zich twee kindergraven met lichtblauw geschilderd kruis en omgeven door een hekje. Vooraan op het kerkhof aan de noordelijke zijde staat het opmerkelijke grafteken van het echtpaar David-Jansens, daterend uit de jaren 1930 en uitgevoerd door Jules Bernaerts.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaarten van België, Eerste Editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000 (versie 1873).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Orgel kerk Sint-Audomarus

  • Is gerelateerd aan
    Oorlogsgedenkteken

  • Is deel van
    Dorpsstraat


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Audomarus met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/16268 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.