erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Jozef met kerkhof

bouwkundig element
ID
14062
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/14062

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neogotische kerk van 1881-84 naar ontwerp van architect Eugeen Gife. Kerkhof aan zuidzijde met grafzerken vanaf het vierde kwart van de 19de eeuw.

Zuidnoord-georiënteerde kruisbasiliek met driebeukig schip van vier traveeën, transept van twee traveeën, koor van twee rechte traveeën en driezijdige sluiting en ondiepe zijkoren, respectievelijk voormalige doopkapel zuid en sacristie noord. Baksteenmetselwerk op dito plint rondom gemarkeerd door versneden steunberen. Afdekking met leien zadel- en schilddaken.

Aan noordzijde sterk vooruitgeschoven westtoren van vier geledingen aangegeven door kordons en ingesnoerde naaldspits; noordelijke en oostelijke polygonale traptoren; de overgang van toren naar schip wordt gevormd door een rechthoek naar de beuk toe opengewerkte ruimte van een halve travee. Spitsboogvormig hoofdportaal met colonetten en geprofileerde archivolt; hierboven spitsboognis met dezelfde gekoppelde ramen en rozet in de zwik; hogerop spitse nissen en galmgaten. Soortgelijke nevenportalen en roosvenster in de haaks geplaatste halve travee. De overige gevels met gekoppelde spitsboogvensters en rondvenster in de zwik, alle in eenvoudige bakstenen omlijsting; ovale bovenlichten.

Interieur: bepleisterd en beschilderd (1956); van de oorspronkelijke polychromie zijn nog twee figurengroepen bewaard in het koor. Spitsbogenarcades op zuilen met polygonale sokkel en bladkapiteel. Overkluizing met zesdelig kruisribgewelf op consoles; bakstenen gewelfvlakken. Zelfde overkluizing van de zijbeuken steunend op colonetten. Neogotisch meubilair uit bouwperiode naar ontwerp van architect Louis Gife, voornamelijk uitgevoerd door F. De Vriendt. Neogotische glasramen uit 1890-91, 1930-31 en circa 1950.

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Terhagen, Sint-Jozef, dossiers 2, 3, 4, 5.
  • JANSSENS R., Eugene Gife 1819-1890. Provinciaal Bouwmeester te Antwerpen. Een studie van zijn kerkelijke bouwkunst, Licentiaatsverhandeling Rijksuniversiteit Gent, 1980-81, p. 320-342.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n3 (Ru-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Ontwijding

Deze parochiekerk werd ontwijd en kreeg sinds maart 2022 een nieuwe functie.

  • Informatie verkregen van Pascal Van Acker (27 juni 2022).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Kerkhof

19de-eeuws ommuurd en omhaagd kerkhof met een geheel aan graftekens vanaf de late 19de eeuw tot de naoorlogse periode.

Kerkhof gelegen ten zuiden van de kerk, vermoedelijk samen met de kerk aangelegd in 1881-1884. Voor het eerst aangeduid op de topografische kaart van 1904. Voor 1969 naar het zuiden uitgebreid. Beide fases zijn op het kerkhof dankzij de omheiningsmuren herkenbaar.

Deels ommuurd en omhaagd kerkhof. Ter hoogte van het voorplein bij de kerk afgesloten met een metalen hekken aan bakstenen hekpijlers. Het kerkhof geeft in zijn totaliteit een goed beeld van de evolutie van de grafkunst dankzij bijzonder kwalitatief vormgegeven graftekens. 

Van het oude kerkhof uit 1881-1884 bleven drie parallelle paden met indrukwekkende en zeer kwalitatieve graftekens, voornamelijk familiekelders bewaard. Ze dateren van de 19de eeuw tot de jaren 1950. Vele types van graftekens komen er voor: portiekgraven, kruisen op cippes en kruisen op stèles, (verhoogde) zerken met stèles, al dan niet met omheinde graftuinen. De graftekens zijn voornamelijk opgetrokken in blauwe hardsteen, uitzonderlijk aangevuld met marmer, porselein of marbriet. Zowel graftekens in neoclassicisme, neogotiek, eclectische stijl, sobere art deco als modernisme komen er voor. Opvallend is het grote aandeel van kwalitatieve sculptuur voor deze periode.

Op het einde van het hoofdpad staat een neogotische hardstenen grafkapel, omgeven door een gietijzeren omheining. De grafkapel staat bovenop enkele hardstenen treden en wordt ten noorden voorafgegaan door een kleine grafsteen. De kapel is naar het noorden opengewerkt met een spitsboog steunend op zuilen en wordt afgesloten met een gietijzeren hekken. In het timpaan staat een drielob. De hoeken aan de zuidzijde van de kapel zijn afgewerkt met steunberen met afzaten.

De naoorlogse graftekens bestaan voornamelijk uit hardstenen zerken met stèles in een modernistische vormgeving. De eerste toepassingen van graniet als constructiemateriaal voor graftekens zijn er zichtbaar.

Het plaatsbezoek vond plaats in 2016.

  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Oorlogsgedenktekens

Tegen de omheining van de Sint-Jozefkerk is een arduinen gedenksteen geplaatst (1963) met bronzen reliëf (symbool van oudstrijdersvereniging?). Naast het monument is de (verplaatste) gedenkplaat met de namen van de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog, ingewerkt in een bakstenen wand.
  • SCHAERLAECKEN R. & WUYTS W. (eds.) 2013: De Grote oorlog 1914-1918 van Reet, Rumst en Terhagen, Rumst, 227.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Jozef met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/14062 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.