Dit gebied is gelegen aan de noordwestrand van het massief van Borgloon, dat zich ruim 30 m verheft boven de schiervlakte ten zuiden van de lijn Heks, Bommershoven, Jesseren en Piringen. Het is heuvelachtig en sterk ingesneden door erosie.

Geografisch bevindt het zich op het talud tussen Laag- en Midden-België. De steilrand valt hier samen met de grens tussen Droog- en Vochtig Haspengouw en met de overgang van de Zand- naar de Leemstreek. Deze natuurlijke steilrand is een belangrijke landschapsvormende factor. Dergelijke overgangsgebieden worden gekenmerkt door een eigen dynamiek. Uit landschap en bebouwing spreekt een rijke landbouwtraditie. Er is een zuidoost-noordwest georiënteerd patroon in de percelering waar te nemen, die mogelijk teruggaat tot de Romeinse tijd. Andere perceelsstructuren dateren vermoedelijk van de grote, middeleeuwse ontginningsperiode en werden onder impuls van talrijke abdijen vanuit verschillende laathoven tot stand gebracht.

Opmerkelijk zijn de toponiemen eindigend op -veld, die verwijzen naar van oudsher bebouwd akkerland. In dit landbouwlandschap worden de beemden op de natte valleigronden gebruikt als weilanden of populierenaanplantingen. Boomgaarden liggen rond de bebouwing en op de hellingen. De hogere plateaudelen worden ingenomen door akkers. Verder bepalen de hagen en holle wegen het landschapsbeeld.

Het dorp Kuttekoven (Borgloon) ontstond in de kleine vallei van de Rullingenbeek, die in noordwestelijke richting stroomt en daar uitmondt in de Herk. Het laathof van Cuttecoven kwam in 1290 in het bezit van de abdij van Herckenrode, die meer dan de helft van het grondgebied bezat. Het nederzettingspatroon is dat van een hoopdorp. Aan de hoger gelegen Kuttekovenstraat, die de kern van het dorp vormt, bevinden zich enkele hoeves rond de parochiekerk Sint-Jan-de-Doper en de voormalige pastorie. Van op het kerkhof is er zicht op het bronamfitheater van de Rullingenbeek met zijn vlakke dalbodem en steile hellingen. In het landschap worden verschillende blikvangers waargenomen. Zuidelijk is het kasteel van Hulsberg wel zichtbaar, maar het behoort niet tot het omschreven gebied. De spoorlijn Sint-Truiden - Tongeren doorkruiste het gebied van west naar oost. De sporen werden in 1970-71 opgebroken maar de opgehoogde berm van het tracé is duidelijk zichtbaar en deels als fietspad ingericht. Ook de oprijlaan van het voormalige Hof van Herckenrode in de Kleestraat is nog zichtbaar. Elementen van dit hof werden gebruikt bij de bouw van de gesloten hoeve De Klee, die midden 19de eeuw nog werd aangeduid als Chateau La Clée. De langs de buitenzijde witgeschilderde bakstenen gebouwen zijn gegroepeerd rondom een rechthoekig gekasseid erf met centrale mestvaalt. Verder in de straat staat het kasteel De Klee, gebouwd in 1904-07 als residentieel herenhuis in eclectische stijl. Het is gelegen in een park in landschapsstijl, afgesloten door een ijzeren hek.

Halverwege tussen Kuttekoven en Berlingen (Wellen), aan de oostelijke rand van de riviervlakte van de Herk, ligt het gehucht Rullingen met het gelijknamige kasteel. In de 17de eeuw werd de bestaande burcht door een waterkasteel in Maasstijl vervangen, en na een grote brand in 1920 gerestaureerd in neotraditionele stijl met neorenaissance-inslag. De kasteelhoeve werd toen gesloopt. Vlakbij ligt een alleenstaand jachthuis. Het complex (12 ha) werd in 1978 door de Provincie Limburg verworven en als toeristisch-recreatief centrum gerevaloriseerd. Het domein werd voor het publiek toegankelijk gesteld. Ten zuiden ligt een landschappelijk park met enkele merkwaardige bomen en parkbos, doorsneden door een rechte dreef. In het oosten begrenst een houtkant het akkerland, aan de westelijke zijde gaat het parklandschap over in de hoogstamboomgaarden van het Provinciaal Fructuarium met oude variëteiten (voornamelijk kersen en pruimen). Ook de andere hoogstamboomgaarden in de omgeving zijn van belang voor het behoud van oude fruitvariëteiten. De Herk vormt de zuidoostgrens van het aan de overzijde gelegen Berlingen. Op de steile helling tussen de rivier en de parochiekerk Sint-Agatha ontspringt een krachtige bron.

Prehistorische en Romeinse vondsten wijzen op een vroege ontginningsgeschiedenis. Later behoorde Berlingen tot het persoonlijke domein van de graven van Loon, vervolgens was het in bezit van de prinsbissschoppen van Luik. Er bevonden zich een vijftal laathoven. Op het grondgebied bevond zich ook een nu nog bestaande banmolen, de zogenaamde Oude Molen, en een tweede, de Nieuwe Molen, op de grens met Rullingen. De voormalige verbindingsweg tussen beide molens is nog herkenbaar als een talud in het landschap. Berlingen is steeds een landelijke gemeente gebleven. De historische bebouwing bestaat voornamelijk uit dorpshoeven, zowel gesloten, semi-gesloten als langgestrekte. Zij situeren zich vooral aan de Berlingenstraat en Bronstraat, de meer recente bebouwing aan de excentrisch gelegen Langstraat, de verbindingsweg tussen Hoepertingen en Wellen. De grote hoeve met classicistisch woonhuis in de Bronstraat wordt gemeenzaam ‘t Klein Kasteeltje genoemd. Het omgevende landschap wordt bepaald door de natte valleigronden, in gebruik als weilanden of populierenaanplantingen, de hoogstamboomgaarden rond de dorpskern en de akkers op de hogere en drogere plateaudelen.