erfgoedobject

Visbeekvallei

landschappelijk geheel
ID
135034
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135034

Juridische gevolgen

  • omvat de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap De Schrieken
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De Visbeekvallei is gelegen op grondgebied van de gemeenten Lille en Wechelderzande in de Antwerpse kempen. Het gebied omvat de Visbeek met haar vallei en wordt begrensd door de bewoning van Wechelderzande in het westen, de gemeentegrens met Vlimmeren in het noorden, naaldbossen in het westen en de autosnelweg E34 in het zuiden. Deze laatste vormt tevens een harde barrière tussen de valleigebieden van de Visbeek en de Kindernouwbeek. Het betreft een gevarieerd complex van kleinschalige landbouwgronden, heiderestanten, naald- en loofbossen en moerassen.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) zien we dat de Visbeek op een aantal details na hetzelfde traject volgt als vandaag. De vallei vinden we terug als een hooilandenblok dat ontwaterd wordt door een dicht slotenstelsel, waarbij elke sloot wordt afgebakend door een bomenrij. Plaatselijk komen poelen en moerasbossen voor. Het noordelijk deel van de vallei is smal en bestaat uit moeras en struweel. Het centrale deel en de resterende noordelijke helft van het landschap vormen een groot heidegebied. De zuidelijke helft wordt gevormd door de hooilanden, afgewisseld met enkele akkers en moerasbossen. Een halve eeuw later (Vandermaelen, 1854) is het landschap nog maar weinig veranderd. In het noordwestelijk deel van het landschap is wel een vrij grote oppervlakte naaldbos aangeplant; in het zuidoostelijk deel komen een aantal kleinere percelen naaldbos voor. Het centrale gedeelte van het landschap wordt nog steeds als heide aangeduid; de laagte die erin voorkomt, de huidige Lilse Zegge, is moeras. Op het einde van de 19de eeuw, zoals zichtbaar op topografische kaarten uit die periode, is het landschap ingrijpender veranderd. Ter hoogte van de Bersegemheide zijn de naaldhoutaanplanten sterk uitgebreid. Het noordelijke deel van de vallei wordt hoofdzakelijk als loofhoutbos, maar specifiek hakhoutbestanden, aangeduid. Het zuidelijke deel van de vallei is grasland gebleven, met enkele beboste stukken. Smalle rechthoekige perceelsvormen en een fijnmazig afwateringsstelsel wijzen op turfontginningen. Na de eeuwwisseling (Topografische kaart 1909) vinden we ter hoogte van de Bersegemheide nog slechts enkele geïsoleerde restantjes heide tussen de dichte naaldhoutaanplanten. Het noordelijke deel van de vallei wordt in hoofdzaak aangeduid als moeras met moerasbos terwijl het zuidelijke deel een mozaïek is van moeras, heide, naaldbos, loofbos, grasland en akkerland. Het is een weerspiegeling van het kleinschalige bodemgebruik in deze vallei. Vandaag is de heide op enkele relicten na volledig verdwenen en omgezet in akker- of weiland. De repelpercelering is nog duidelijk herkenbaar en de aanwezigheid van vele lijnvormige landschapselementen als bomenrijen en houtkanten benadrukken de kleinschaligheid van het gebied.

Van recente datum is de toename van recreatie in het gebied en dan met name het voorkomen van visputten en weekendverblijven, die veelal van negatieve invloed zijn. Hoewel bijna alle biotopen in de vallei van de Visbeek door de mens werden gecreëerd of beïnvloed, vertegenwoordigt het geheel een belangrijke vegetatiekundige en floristische waarde. Deze is te danken aan de structuurdiversiteit van het gebied waarbij vooral de aanwezige landschapsecologische infrastructuur van houtkanten, bomenrijen, bermen en dergelijke van groot belang is voor het voorkomen van heel wat plant- en diersoorten. Dit gebied betreft bovendien één van de zeldzame vindplaatsen van de adder in Vlaanderen. De Visbeek met haar vallei betreft een mooi en authentiek restant van een valleigebied met een gesloten karakter. De aaneenschakeling van verschillende biotooptypen als verruigde kruidenvegetaties, zeggenrijke hooilanden, natte en droge heide,... temidden van kleinschalig landbouwland, rijk aan kleine landschapselementen en aansluitend op uitgestrekt gemeentelijk bosgebied, geeft het een gevarieerd en aantrekkelijk karakter.

 

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.

Bron: Ankerplaats 'Visbeekvallei'. Landschapsatlas, A10044, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.
Auteurs: Van Olmen, Mira; De Borgher, Marc; Meesters, Ludo; De Clippel, Jean-Yves
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    De Schrieken

  • Is deel van
    Beerse

  • Is deel van
    Lille


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Visbeekvallei [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135034 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.