erfgoedobject

Gewestbossen van Ravels

landschappelijk geheel
ID
135014
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135014

Juridische gevolgen

  • omvat de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Het Kijkverdriet
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De Gewestbossen van Ravels zijn gelegen in het noorden van de provincie Antwerpen, tegen de Nederlandse grens. De begrenzing wordt gevormd door de gemeentegrens met Weelde in het noorden, de landbouwzone ‘Kijkverdriet’, de gemeentegrens met Arendonk en de rijksgrens met Nederland in het oosten, het zijkanaal Dessel-Turnhout met het Zwartwater in het zuiden, en tot slot de Wouwerloop en de Marelse Loop in het oosten.

Op de kabinetskaart de Ferraris (1770-1778) is dit gebied aangeduid als ‘Bruyère de Raevels’, een uitgestrekt heidegebied met vennen en moerassen. In 1903-1904 werd het gebied aangekocht door de Belgische staat met als doel er economisch rendabele bossen aan te planten (vandaar de vroegere benaming Staatsbossen en sinds de staatshervorming Gewestbossen). Vanaf 1906 werd gestart met de effectieve bebossing met bodembewerkingen zoals diepploegen, het graven van afwateringskanalen en het bemesten. Op topografische kaarten die de toestand weergeven in 1909, zien we dat het zuidelijke deel van het gebied reeds is bebost.

De landschappelijke structuur en het uitzicht met rechthoekige blokken, van elkaar gescheiden door dreven en aarden wegen, zijn tot vandaag nagenoeg onveranderd gebleven. De noordelijke helft van de Gewestbossen werd iets later aangeplant en is sindsdien eveneens nagenoeg onveranderd gebleven. Binnen de dichte boscomplexen verwijzen diverse vennen en heiderelicten nog naar het landschap in de 18de en 19de eeuw; van de oorspronkelijke vennen bleven er immers een 7-tal bewaard. Ter hoogte van het Kijkverdriet heeft de geschiedenis een andere invloed gehad. Eertijds eveneens heide, herkennen we op de vroeg 20ste-eeuwse topografische kaart een aaneengesloten weidegebied. Het huidige rectangulaire kavelpatroon is een overblijfsel van eerder recente landbouwontginningen net voor de helft van de 20ste eeuw.

De Gewestbossen van Ravels zijn gesitueerd op voormalige heide met vennen in de Antwerpse Noorderkempen. Het is een uitgestrekt en rustig gebied met een grote landschappelijke en abiotische diversiteit die gepaard gaat met een aanzienlijke biologische diversiteit. De rijke afwisseling in zowel loof- als naaldhout hangt samen met de aanwezigheid van bosbouwkundige proefzones. De heide- en venrestanten herbergen een typische flora en op mycologisch vlak behoren de bossen van Ravels tot de rijkste van de streek. Men vindt er bovendien typische vogelsoorten voor naaldhoutcomplexen, alsook een behoorlijke reeënpopulatie. Het in het zuidoosten gelegen ‘Kijkverdriet’ wordt gekenmerkt door een zeer specifieke hydrologie met opkwellend grondwater en herbergt als gevolg daarvan een typische botanische rijkdom. Bovendien biedt het een ideaal habitat voor verschillende amfibieën- en insectensoorten. Voor het grootste deel gedomineerd door aaneengesloten bosgebied, is dit gebied, dankzij het voorkomen van heiderelicten en venrestanten toch gevarieerd in structuur. Het centrale gesloten gedeelte vormt bovendien een sterk contrast met de omgevende open ruimte, waar ook het Kijkverdriet deel van uitmaakt. De uitgestrektheid, de rust en de afwisseling die dit landschap te bieden heeft, geeft het een aanzienlijke belevings- en esthetische waarde. In het noordoosten aansluitend op boscomplexen op Nederlands grondgebied maakt het deel uit van een veel meer uitgestrekte, gesloten entiteit. Voor de belevingswaarde van dit landschap is de structuur, en daarmee ook het contrast tussen het gesloten boscomplex en de omgevende open ruimte van belang.

 

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.

Bron: Ankerplaats 'Staatsbossen van Ravels'. Landschapsatlas, A10020, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.
Auteurs: Van Olmen, Mira; De Borgher, Marc; Meesters, Ludo; De Clippel, Jean-Yves
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Het Kijkverdriet

  • Is deel van
    Ravels


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gewestbossen van Ravels [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135014 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.