erfgoedobject

Muinkpark

landschappelijk element
ID
134245
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134245

Beschrijving

Historiek

Na Antwerpen en Brussel werd in 1851 ook in Gent een dierentuin ingericht. De oprichters, allen welstellende Gentenaars waaronder architecten Adolphe Pauli, Pierre Kerfyser en Louis Roelandt, verenigden zich in de “Gentse Maatschappij voor Natuurlijke Historie”. De stichting had tot doel de natuurhistorische kennis te bevorderen en bood daarnaast de mogelijkheid om in een pittoreske en leerrijke omgeving te wandelen. In het begin konden enkel leden van de vereniging de dierentuin bezoeken. Later werden de toelatingsvoorwaarden geleidelijk meer versoepeld en werd de dierentuin ook voor andere sociale klassen opengesteld.

​De dierentuin werd opgetrokken in de Muinkmeersen, een onbebouwd terrein tussen de Opperschelde en de spoorlijn naar het verdwenen station Gent-Zuid. Het terrein dat bij aanvang circa 3,3 hectare besloeg werd in 1852 en nogmaals in 1860 uitgebreid tot circa vijf hectare. Op de kaart van Vandermaelen (circa 1850) en latere militair topografische kaarten van 1863 en 1893 is de aanleg zichtbaar: bochtende wandelwegen rondom verschillende vijvers aangevuld met een gevarieerde sierbeplanting. Niet ver van de hoofdingang aan de Franklin Rooseveltlaan werd in de zuidoostelijke hoek het hoofdgebouw in Byzantijnse stijl opgetrokken. Het gebouw met café-restaurant en salons was een ontwerp van de Gentse architect Adolphe Pauli en Bauwens. Centraal stond een kiosk met windmolen die het water in de vijvers moest rondpompen.

Terugvallende bezoekersaantallen op het einde van de 19de eeuw (ondermeer door opkomst van het kusttoerisme) zorgden voor de definitieve sluiting van de dierentuin in 1905. Het terrein werd aangekocht door de stad waarna het noordelijke gedeelte werd verkaveld. In het zuidelijk deel bleef het gebied rondom de toenmalige eendenvijver gespaard en werd omgevormd tot een openbaar park. Rondom het park verwijzen een aantal straatnamen zoals de Alpacastraat, Buffelstraat en Leeuwstraat naar de vroegere bewoners.

Van "diergaerde" tot stadspark

Het huidige Muinkpark beslaat de rechthoek tussen de François Bénardstraat, Hertstraat, Muinklaan en Hofstraat en heeft een oppervlakte van circa 1,3 hectare. Centraal ligt de oost-west georiënteerde vijver met een verbreding aan de oostzijde, restant van de voormalige dierentuin. Het park werd heraangelegd en is langs drie zijden door een lage geschoren ligusterhaag afgesloten, uitgezonderd langs de François Bénardstraat. Een deel van het aanwezige bomenbestand werd mogelijk aangeplant toen het park nog als dierentuin in gebruik was.

In het Muinkpark werden acht bomen met erfgoedwaarde geregistreerd: een opgaande zomereik, een hangende zilverlinde, een Japanse notenboom, een Oosterse plataan, een robinia, een Oosterse plataan, een gewone es en een gewone plataan. Daarnaast werden nog volgende bomen op het domein geregistreerd:

  1. jonge Japanse notenboom (Ginkgo biloba)
  2. vederesdoorn (Acer negundo) 270
  3. venijnboom (Taxus baccata)
  4. venijnboom (Taxus baccata)
  5. bontbladige esdoorn (Acer pseudoplatanus ‘Leopoldii’)
  6. paardekastanje (Aesculus hippocastanum) 332
  7. paardekastanje (Aesculus hippocastanum) 296 
  8. haagbeuk (Carpinus betulus)
  9. goudbonte hulst (Ilex aquifolium ‘Aureomarginata’)
  10. gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) 215
  11. venijnboom (Taxus baccata)
  12. paardekastanje (Aesculus hippocastanum)
  13. Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) 232
  14. veldesdoorn (Acer campestre) 102
  15. venijnboom (Taxus baccata)
  16. Perzisch ijzerhout (Parrotia persica) 80
  17. hartbladige els (Alnus cordata) 147
  18. gewone es (Fraxinus exelsior) 257
  19. dubbelbloemige zoete kers (Prunus avium 'Plena') 206
  20. gewone es (Fraxinus exelsior) 281
  21. zomereik (Quercus robur227
  22.  Japanse sierkers (Prunus serrulata ‘Kwanzan’)
  23. Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) 
  24. vederesdoorn (Acer negundo) 226
  25. venijnboom (Taxus baccata)
  26. honingboom (Sophora japonica)
  • Vandermaelen 1846-1854: Carte topographique de la Belgique à l'échelle de 1 à 20.000 en 250 feuilles, dressée sous la direction de Ph. Vander Maelen, fondateur de l'Etablissement géographique de Bruxelles, schaal 1:20.000, originelen berusten bij de Koninklijke Bibliotheek van België, Kaarten en Plans, VDM II B, gegeorefereerd door het agentschap Informatie Vlaanderen [online], https://geo.onroerenderfgoed.be (geraadpleegd op 2 maart 2022).
  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1863, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1893, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1937, schaal 1:20.000.
  • ALBRECHT H. 2003: Het ontstaan van de dierentuinen, een nieuw fenomeen, Van Mensen en Dingen: tijdschrift voor volkscultuur in Vlaanderen 1.2, doi: https://doi.org/10.21825/vmend.v1i2.5376 (geraadpleegd op 2 maart 2022).
  • S.N. s.d.: De Genste diergaerde [online], Gentse Dierentuin Muinkparkwijk (geraadpleegd op 2 maart 2022).

Auteurs: Smets, Koen; Van der Linden, Geert; Michiels, Marijke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hangende zilverlinde in het Muinkpark

  • Omvat
    Japanse notenboom in het Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande gewone acacia Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande gewone es in het Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande gewone plataan in het Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande oosterse plataan Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande oosterse plataan Muinkpark

  • Omvat
    Opgaande zomereik in het Muinkpark

  • Is deel van
    Gent


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Muinkpark [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134245 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.