erfgoedobject

Toegangsdreef Onze-Lieve-Vrouwkapel

landschappelijk element
ID
132041
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/132041

Juridische gevolgen

Beschrijving

De zuidwest-noordoost lopende toegangsdreef van gekandelaarde zomerlindes (Tilia platyphyllos) naar de Onze-Lieve-Vrouwkapel vertrekt van de Berkelei en loopt hier evenwijdig mee. De kapel bevindt zich in de wijk Pasbrug, ten zuiden van Sint-Katelijne-Waver.

De devotiekapel Onze-Lieve-Vrouw ter Koorts of Onze-Lieve-Vrouw bezoeking, ook gekend als de kapel van Borgerstein of de kapel van Schoors, werd opgericht in het tweede kwart van de 18de eeuw: volgens de legende werd hier in 1739 een Mariabeeldje gevonden, opgehangen aan een boom waarrond men een houten kapelletje bouwde. In 1749 werd een toelating voor het bouwen van een stenen kapel verkregen.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) wordt de “Chapelle Borgensteen” op een omhaagde akker weergegeven. De Berkelei wordt integraal voorgesteld als een dreef. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) vermeldt de aanwezigheid van de “Dry Kruys Chapelle”. Op de Popp-kaart (1842-1879) is het tracé van de toegangsdreef vanaf de Berkelei duidelijk herkenbaar. De dreef bakent reeds van bij de oprichting van de kapel het domein ervan af.

De kapel werd gebouwd op een plaats waar vroeger boomverering plaatsvond. De oorspronkelijke boom verdween, maar bij de nieuwe kapelbomen werd de heidense traditie van het afsmeken van koorts verder gezet. Men bekwam genezing tegen koorts door kousen of vodden van de zieke persoon te bevestigen aan de boom die als het ware de ziekte overnam. Koortsbomen zijn een bijzondere vorm van fetisjbomen die ook al eens vodden- of lapjesbomen werden genoemd. Deze praktijk is en zou soms nog op de huidige bomenrijen worden toegepast. Dit blijkt onder meer uit een publicatie uit 1911 en recente vaststellingen ter plaatse. Dendrochronologisch onderzoek in 2013 heeft uitgemaakt dat het kapeldreefje werd geplant in het laatste decennium van de 19de eeuw (na 1888). Uit het zelfde jaarringenonderzoek blijkt tevens dat de bomen geen zware stamomtrekken hebben ontwikkeld en dit ten gevolge van een zeer intensieve manier van snoeien.

  • Onroerend Erfgoed Antwerpen, Beschermingsdossier DA00695, Geografisch pakket Sint-Katelijne-Waver (F. Brenders, 1987).
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • SMETS K., VAN DEN BREMT P. & HANECA K. 2016: Ongewoon wonderlijke bomen bij de Onze-Lieve-Vrouw ter Koortskapel in Sint-Katelijne-Waver, M&L 35, 1, 24-29.

Auteurs: Haneca, Kristof; Smets, Koen; Steyaert, Rita; Van den Bremt, Paul; Cox, Lise; Brenders, Francis
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw

  • Is deel van
    Berkelei


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Toegangsdreef Onze-Lieve-Vrouwkapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/132041 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.