erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Niklaas met voormalig kerkhof

bouwkundig element
ID
1314
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/1314

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neogotische kerk van 1855. In 1939 bouwt architect K. Gessler haaks op de noordelijke zijbeuk een nieuwe kerk.

In de plattegrond is de schikking van de oude kerk af te lezen, een driebeukig schip met ingebouwde westtoren, koor van één rechte travee met driezijdige sluiting, geflankeerd door een sacristie. De oorspronkelijke noordzijbeuk verdween en haaks op het middenschip staat nu de nieuwe kerk met een driebeukig schip met brede middenbeuk en smalle zijbeuken, en een koor van één rechte travee en driezijdige sluiting; portaal aan de westzijde.

De oude kerk is een bakstenen gebouw onder zadeldak (leien). De voorgevel heeft een spitsboogportaal in een hardstenen omlijsting, waarboven een spitsboogvenster; spitsboogvormig galmgat in elke gevel van de toren; ingesnoerde naaldspits (leien). Spitsboogvensters in een geprofileerde bakstenen omlijsting. De nieuwe kerk is eveneens van baksteen; steunberen ritmeren de geledingen. Bakstenen, drieledige spitsboogvensters. Bakstenen spitsboogportaal.

Het interieur van de oude kerk is bepleisterd. Beuken gescheiden door middel van een spitsboogarcade op hardstenen zuilen met bladkapiteel. Overdekking door middel van kruisribgewelven tussen spitsbooggordelbogen; kruisribgewelven over de behouden rechterzijbeuk; kruisrib- en straalgewelf over het koor.

De nieuwe kerk heeft een bakstenen gewelf op betonnen spitsbooggordelbogen.

Mobilair

Beeld van Sint-Lucia, eik (eerste helft 16de eeuw); beeld van Sint-Niklaas, gepolychromeerd hout (17de eeuw). Neogotische zijaltaren, eik (tweede helft 19de eeuw). Twee biechtstoelen, eik, één neoclassicistisch (midden 19de eeuw), één neogotisch (tweede helft 19de eeuw). Hardstenen doopvont. Neogotische glasramen (tweede helft 19de eeuw). Op het kerkhof, verschillende grafkruisen (17de eeuw).

  • GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Limburg. Kanton Maasmechelen. Brussel, 1972, p.31-32.

Bron: SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Voormalig kerkhof met een collectie aan 17de- en 18de-eeuwse grafkruisen.

Historiek

Op de laat 18de-eeuwse Ferrariskaart staat het rechthoekige kerkhof van Uikhoven afgebeeld. Het kerkhof is dan omgeven door bomenrijen. Volgens de Atlas der Buurtwegen is er in 1840 ten oosten, als afsluiting met de weg een muur en een haag. De voetwegel 27 die ten zuiden en ten westen van het kerkhof loop lijkt geen afscheiding te hebben met het kerkhof.

Beschrijving

Aan de oostzijde van de kerk bleef een restant van het voormalige kerkhof bewaard. Het is omheind met een kerkhofmuur uit mergel en baksteen onder een ezelrug.

Tegen de kerkhofmuur werden gietijzeren en natuurstenen graftekens, of fragmenten ervan in een lapidarium opgesteld. Een aantal exemplaren zijn duidelijk binnenkerkse zerken die vermoedelijk uit de oude kerkvloer komen, andere werden in oorsprong al in open lucht opgesteld. Met uitzondering van het natuurstenen grafkruis van pastoor Hermanus Lisens († 1802) dateren alle grafkruisen uit de 17de eeuw. Ze vormen een uitzonderlijk grote collectie die de grafkunst in open lucht uit de volledige 17de eeuw illustreert en kenmerkend is voor Limburg en Oost-Brabant.

Het op een punt uitlopend grafkruis voor Maria Vaessen heeft in de kop een ingebeiteld IHS-monogram met er onder de graftekst Hier ligt begraven Maria Vaessen Vanden Acker zaliger anno 1614 den 30 7ber bidt voor de ziele.

Het op een punt uitlopende grafkruis voor Catharina Soetemans draagt het ingebeitelde grafschrift Lickd begraven [Catharina?] Soetemans dy [husfrau?] Matthys [Palmen] an 1622 den 28 october [Bidt] dy syle.

Het op een punt uitlopende grafkruis voor Hiylken Raymaeckers draagt onder een ingebeiteld IHS-monogram de graftekst Hier ligt begraven Hiylken Raymaeckers huesvrowe van Rombert Ians sterf de 15 stember an° 1623 Bidt voer die siele.

Het op een punt uitlopende grafkruis voor Daem van Walsen draagt onder een ingebeiteld iHS-monogram de graftekst Hier ligt begraven Daem Van Walsen Stadt Helder Des Graefschaps Rekhem Godt Hebbe Die Siele Starf den 26 may 1625. Het geheel wordt afgesloten met W.

Het op een punt toelopende grafkruis voor Lenert Schrammen draagt het grafschrift Hier ligt begraven Lenert Schrammen sterf A° 1628 den 10 Ianuarius Bidt Godt voer die ziel.

Het op een punt toelopende grafkruis voor Aert Vandenacker draagt onder een ingebeitelde hamer en beitel (?) het grafschrift Hier ligt begraeven Aert Vandenacker sterf den 30 seppris A° 1634 Bidt Godt voor de ziele.

Het op een punt toelopende grafkruis voor Jan Daessen draagt het ingebeitelde grafschrift Hier ligt begraven Ian Daessen sterf den 21 september A° 1637 ende sien huiesvrouwe sterf A° 16[niet ingevuld] den [niet ingevuld ] Bidt Godt vooer de zielen.

Het gelobde en aan de voet geringde grafkruis van Tonis Dirix draagt onder het ingebeitelde IHS-monogram in een cartouche de graftekst Hier ligt begraven den eersamen Tonis Dirix starf A° 1655 den 12 February Godt heb de ziele.

Het op een punt toelopende grafkruis voor Jan Paelmen draagt onder een ingebeiteld IHS-monogram de graftekst Hier ligt begraven Ian Paelmen sterf den 14 februarius 1671 Marie Ketelbuter zyn huesvrou sterf A° 1672 den 13 februarius Bidt Godt voor de zielen.

Het gelobde en aan de voet geringde grafkruis voor Keyser-Piter draagt onder een IHS-monogram in laagreliëf de ingebeitelde graftekst Hier ligt begra Hobricht Keyser sterf den [niet ingevuld] ende Anna Piter syn huisvrouw sterf [niet ingevuld] ende Jan Kejser hunnen zoon sterf A° 1676 den 6 september Bidt Godt voor de zielen.

Het deels bewaarde gelobde grafkruis voor Maria Lof draagt onder een IHS-monogram in een zonnekrans in laagreliëf het grafschrift Hier light begraeven Maria Iof de huysvrauwe Peter Lindelof gestorven den 14 december in het iaer 1688 Bidt Godt voor de siele.

Het puntig toelopend grafkruis voor Cathebia Van de Wert draagt onder het ingebeitelde IHS-monogram Hier ligt begraven Cathebia Van de Wert ster A° 1649 den 8 Ianuar Bidt Godt de ziele.

Het fragmentarisch bewaarde grafkruis Cortlenens met als graftekst [...] en de hyusvrouwe van Cortlenens gestorven den 12 Ianuarius A° 1641 Bidt voor de seel.

Het gelobde en aan de voet geringde grafkruis voor Fraens van de Wert draagt onder het ingebeitelde IHS-monogram de graftekst Hier ligt begraven Fraens van de Wert sterf A° 1650 den 24 may Bidt voer de ziele.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000. (1771-1778).
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Niklaas met voormalig kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/1314 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.