Geografisch thema

Oostendesteenweg (Eernegem)

ID
16022
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16022

Beschrijving

Belangrijke uitvalsweg in de richting van Oostende. Drukke verkeersas tussen Torhout en Gistel. Eén van de drukste en belangrijkste straten op het grondgebied Ichtegem. Een deel van de straat loopt langs de Moerdijkvaart. Beginnend bij het stadscentrum van Torhout, over het gehucht en het kasteel van Wijnendale (grondgebied Torhout), het gehucht "'t Vliegend paard" (grondgebied Ichtegem), "Den Engel" (grondgebied Ichtegem) en "Moerdijk" (grondgebied Eernegem) tot op het grondgebied Gistel.

Het gehucht Moerdijk ontstond op de oever van de Moerdijkvaart, op het knooppunt met de weg van Oostende naar Wijnendale (latere steenweg Oostende-Torhout). Het gehucht bevindt zich tussen de gemeentes Moere, Gistel en Eernegem en is gelegen op het laagste punt van Eernegem (drie meter boven zeespiegelniveau).

Volgens De Flou wordt de wijk Moerdijk voor het eerst vermeld in het midden van de 14de eeuw. In 1348 wordt Jan van Moerdike vermeld en in 1349 vermeldt men "Inde prochie van sancter niclaeus te moere, ... streckende tot en moere dycke". Reeds op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601), worden langsheen de Moerdijkvaart zeven woonplaatsen weergegeven. Het waren vier hoeves, een boerenarbeiderswoning, een woonhuis en een herberg. De percelen staan loodrecht op de Moerdijkvaart omwille van de afwatering.

Het oorspronkelijk straattracé van voor de aanleg van de steenweg is nog gedeeltelijk weergegeven op een kaart van 1787. De oorspronkelijk weg lopend tot aan de Moerdijk werd aangeduid met de naam "straete loopende van Eerneghem naer den Moerdyck". De weg liep langs de zogenaamd "Stampkotmolen" verder door langs het domein van het kasteel Moerbeek tot aan de Moerdijk. Langs deze weg was ook verspreide bebouwing te situeren.

Het huidige kaarsrecht tracé werd aangelegd tussen 1764 en 1775 op verzoek van de Oostendse vishandelaars om een vlottere verbinding te hebben tussen Oostende en het binnenland. Vroeger was een omweg via Brugge nodig. Het project kadert in de uitbouw van het wegennet onder Maria Theresia. Hierdoor werden de belangrijkste West-Vlaamse steden met elkaar verbonden. Langsheen de weg hadden zich vijf nieuwe gehuchten gevestigd: aan de Moerdijk, ten noorden van het kasteel Moerdijk, nabij het kasteel Moerdijk, ten noorden van garage Devisch en aan het kruispunt Oostendesteenweg en Stationsstraat (het gehucht de Halve Barrière). Het gehucht de Moerdijk was het economisch centrum van de gemeente Eernegem. Na de aanleg van de steenweg Oostende – Wijnendale rond 1765-1775 werd het een interessant knooppunt. Hier vestigden zich verschillende bedrijven. De vier herbergen in de 18de eeuw langs de vaart waren een bewijs van de aantrekkingskracht. Ter hoogte van de Stationsstraat concentreert de bebouwing zich in het gehucht de zogenaamd "Halve Bareel".

Aan de oostzijde van de Oostendesteenweg is een rij werkmanshuisjes (zie nummers 232-254), volgens het kadaster dateren deze woningen van circa 1874. In de volksmond gekend onder de naam "Vansielgehems reke" genoemd naar de brouwersfamilie van het Torenhof (zie nummer 255).

Het huidige straatbeeld van de Oostendesteenweg bestaat enerzijds uit verspreide bebouwing en akker- en weilanden. Anderzijds concentratie van bebouwing ter hoogte van het gehucht Moerdijk. De huidige bebouwing tegenaan de grens met Gistel in het gehucht Moerdijk, wordt gekenmerkt door een homogeen karakter. De onpare kant of de westzijde van de Oostendesteenweg wordt gekenmerkt door verankerde witbeschilderde bakstenen lijstgevels. Deze gaaf bewaarde gevelrij wordt benadrukt door de aanwezigheid van het Torenhofcomplex (nummer 255) bestaande uit een imposant woonhuis met dubbelhuisopstand van zeven traveeën en twee bouwlagen. Boven het dak valt de imposante trap- en uitkijktoren op. Links ervan (nummer 251) situeren zich de gebouwen van de voormalige brouwerij. Oostendesteenweg nummers 257-259 zijn voorbeelden van voormalige herbergen uit de 18de eeuw.

  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen, nummer 792.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1930, Deel X, kolom 679.
  • NAERT A., Theoretische en praktische prospektie op het grondgebied Eernegem, Eernegem, 1987.
  • VANDENBUSSCHE K., Herbergiers en brouwers in de 18de eeuw, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jaargang 9, nummer 1, 1990, p. 12-14.
  • VERBEKE A., Eernegem anno 1699: de Moerdijk, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jaargang 12, nummer 3 1993, p. 52-57.

Bron: GILTÉ S. & VANNESTE P. met medewerking van BAERT S., BOONE B. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ichtegem, Deelgemeenten Bekegem en Eernegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL48, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Breydelkapel

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Deels ommuurde tuin

  • Omvat
    Domein Moerbeek met conciërgewoning en paardenstallen

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing Sieleghem Reke

  • Omvat
    Gebouwencomplex

  • Omvat
    Groene boorden

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoevesite

  • Is deel van
    Eernegem

  • Is gerelateerd aan
    Oostendesteenweg (Ichtegem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oostendesteenweg (Eernegem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/16022 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.