erfgoedobject

Gemeentepark

bouwkundig / landschappelijk element
ID
12632
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12632

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd cultuurhistorisch landschap Gemeentepark
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gemeentepark
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Het gemeentepark werd in 1928-1929 aangelegd naar ontwerp van Paul Hasaerts. Het werd samen met de Provinciale Technische Scholen en de omringende tuinwijk opgevat als een globaal project van de ‘Boomsche Beekbosschen Tuinwijk’ ten noorden van het centrum van Boom.

Historiek

Het gemeentepark werd in 1928-1929 aangelegd met Franse tuin, bos, vijvertjes (gevoed door de Molenbeek) en sportterreinen naar ontwerp van architect Paul Haesaerts. Hierbij werd gebruik gemaakt van een bestaand natuurgebied. Het park werd samen met de Provinciale Technische Scholen en de omringende tuinwijk opgevat als een globaal project. Deze behoorden tot het stedenbouwkundige totaalconcept voor de nieuwe woonwijk ‘Boomsche Beekbosschen Tuinwijk’ ten noorden van het centrum van Boom, waarvan ook het gemeentepark deel uitmaakte. Onder impuls van ingenieur Benjamin Haesaerts, vader van Paul Hasaerts, werd in 1925 de intercommunale vereniging 'Boomsche Beekbosschen Tuinwijk' in het leven geroepen door de provincie Antwerpen en de gemeenten Boom, Niel en Reet. Deze vereniging stelde zich onder meer tot doel te Boom een nieuwe 'gezonde' wijk aan te leggen, voorzien van een gemeentepark. Een tweede opdracht vormde het bouwen van een provinciale nijverheidsschool voor de Rupelstreek. Voor de aanleg van deze wijk werden in 1925 door Boom en de Provincie bijna 29 hectare bos en aanpalende weiden aangekocht van de adellijke familie Cardon de Lichtbuer. Ook werden ongeveer 18 hectare weide- en moerasgrond onteigend. De Provinciale Technisch Scholen te Boom zijn opgetrokken tussen 1926 en 1930.

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft de locatie van het park weer als een afwisseling van bosgebied en omhaagde akkers en weilanden in de vallei van de Bosbeek. Evenwijdig met de beek loopt een dreef door het bos. Deze dreef zou later in het traject van de Beukenlaan opgenomen worden. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) illustreert de geleidelijke ontbossing, voornamelijk ten noorden van de beek. Een smalle strook struweel langs de beek bleef wel bewaard. Deze strook werd geïntegreerd in het park.

Beschrijving

Het gemeentepark van Boom, met een oppervlakte van circa 27 hectare, bevindt zich ten noorden van het centrum van Boom. De 's Herenbaan begrenst het driehoekige park in het noorden. De Beukenlaan en de Spoorweglaan vormen respectievelijk de oostelijke en de westelijke begrenzing. Ten westen van de Spoorweglaan bevindt zich de tuinwijk. De Provinciale Technische Scholen (beschermd als monument bij ministerieel besluit van 9 juni 2004) zijn ten oosten van de Beukenlaan gesitueerd, langs de zuidoostelijke zijde van het park.

Twee coulissen van gekandelaarde platanen omgeven de ingang van het park bij het driehoekige pleintje tussen de Beuken- en de Spoorweglaan in het zuiden van het park. De gemetselde trapconstructie leidt naar een podium. In dit parkdeel zijn veelhoekige vijvers met bakstenen bruggen, doorgangen en afsluitingen aansluitend bij de nieuwe zakelijkheid aangelegd. In en rond de waterpartijen staan bakstenen sokkels met bronzen beelden van bekende kunstenaars, namelijk 'Zegepraal', 'Vooruitstreven', 'Nadenken' en 'Volksvrouw' door Ernest Wijnants, 'Moederweelde' en 'Solidariteit', beiden van 1934 door George Minne, en 'Volksvrouw' door Rik Wouters. Het zuidelijk deel van het park wordt omgeven door een geschoren haag en een bomenrij van zilveresdoorns.

Het gemeentepark vormt een relict van de Bosbeekvallei waarin de geomorfologische valleivorm bewaard bleef en verwerkt werd in de parkaanleg. Een uitgesproken reliëfvorm met zeer gevarieerde begroeiing kenmerkt het centrale en noordelijke deel van het park. De meanderende beek loopt door een rivierboslandschap en verbreedt op sommige plaatsen tot een serpentinevijver. Kunstmatig aangelegde rotsen en watervallen vormen het aantrekkingspunt van het noordelijk parkgedeelte. De beplanting bestaat overwegend uit loofbomen, naaldbomen komen slechts beperkt voor.

In het park werden ook recreatiemogelijkheden geïntegreerd, zoals tennisvelden, een atletiekpiste, voetbalterreinen en een openluchtzwembad met ligweide. De sportterreinen bevinden zich overwegend in het noorden van het park. Centraal zijn een melkhuisje en speeltuin gesitueerd. Verder zijn in het park nog een mikstand met twee palen voor een staande wip en een gekooide liggende wip met het daarbij horende clubhuis en een zone voor hondendressuur aanwezig.

  • Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DA002386, Provinciale Technische Scholen (THIELS N., 2004).
  • BLEYS J. & MEYSMANS G. 2005: Landschapsbeheersplan Park van Boom, Reet, 8-15.
  • VAN OLMEN M., DE BORGHER M., MEESTERS L. & DE CLIPPEL J.-Y. 2001: Relictzone ‘Gemeentepark Boom en kasteeldomeinen Boom-Rumst’. Landschapsatlas, R10088, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentepark [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/12632 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.