Geografisch thema

Vijfseweg (Sint-Eloois-Vijve)

ID
15747
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15747

Beschrijving

Straat in het oosten van de gemeente; belangrijkste verkeersader (N357). De straat vertrekt op het grondgebied van de gemeente Waregem, bereikt de grens met Sint-Eloois-Vijve ter hoogte van Transvaalstraat en loopt in noordwestelijke richting naar de Gentseweg. De straatnaam verwijst naar de functie als verbindingsweg vanuit Waregem naar (Sint-Eloois-)Vijve. De straat wordt voorheen Stationsstraat genoemd, gezien de locatie van het voormalige spoorwegstation op de grens met Waregem (zie nummer 200).

Van oudsher belangrijke verbinding tussen het centrum van waregem en Sint-Eloois-Vijve. Eerste weergave van de weg De figuratieve kaart van Sint-Eloois-Vijve van 1754 geeft een met bomen omzoomde, onbebouwde weg weer die vertrekt van het kruispunt waar de "Posterie van Vyve" gelegen is (zie Gentseweg). Op de kaart van de steenweg Wakken-Sint-Eloois-Vijve, opgemaakt door landmeter A. Lefebvre in 1788, aangeduid als "chemin venant de Waereghem" en op het primitief kadasterplan (circa 1844) als "chemin de Waereghem". Op de Atlas der Buurtwegen (1844) aangeduid als "Route de l'Etat" en op de Popp-kaart (1840-1850) als "pavé communal". De Popp-kaart geeft voor het eerst bebouwing weer aan de oostzijde van de straat. Op de kaart van het Dépôt de la Guerre (1862) staat een kapel afgebeeld op de hoek met de Gentseweg.

In 1868 wordt de spoorweg Ingelmunster-Anzegem aangelegd als tussenschakel tussen de lijn Brussel-Kortrijk, Gent-Kortrijk en Gent-Deinze-Lichtervelde. De nieuwe spoorweglijn moest de vervoerskosten voor steenkool naar het Westvlaamse hinterland drukken en de badplaatsen Blankenberge en Oostende aantrekkelijker maken voor Waalse toeristen. De onteigeningen gaan van start in december 1867 en op 20 december 1868 wordt de lijn in gebruik genomen (registratie in het kadaster in 1869). Reeds in 1868 dringt de Vijfse gemeenteraad aan op de inplanting van een lokaal station aan de nieuwe spoorweg. De plannen worden echter niet uitgevoerd, doordat de naburige gemeenten niet bereid zijn een deel van de kosten te dragen. In 1869 wordt er wel een wachthuis opgetrokken aan de spoorwegovergang over de Vijfsweg (zie Waregem, Vijfseweg nummer 198) en een wachthuis aan de spoorwegovergang bij de Gentseweg (nummer 631) (registratie in het kadaster in 1871). In de loop van 1878 neemt de Belgische staat de lijn over en wordt het passagiersverkeer een stuk goedkoper. Het eerste stationsgebouw van Sint-Eloois-Vijve wordt opgetrokken in 1889 bij de spoorwegovergang over de Vijfseweg (nummer 200), vlak naast het wachthuisje van 1869. In de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw is het gebouw het eindstation van waaruit het aangebrachte vlas wordt vervoerd naar de talrijke vlasbedrijven in de regio. Het stationsgebouw blijkt echter al vrij vlug te klein te zijn. In 1895 wordt de toenmalige Vijfseweg verbreed en van kasseien voorzien.

De goede ligging van de weg tussen Waregem en Sint-Eloois-Vijve, en de nabijheid van de steenweg Kortrijk-Gent en het spoorwegstation, zorgen ervoor dat de bebouwing toeneemt in het laatste kwart van de 19de eeuw en in de eerste helft van de 20ste eeuw. Verschillende handelaars en brouwers komen zich er vestigen. Een begin 20ste-eeuwse prentkaart geeft het kasteel "Soete" weer, een 19de-eeuwse herenwoning die eigendom is van likeurverkoper Paul Soete (1865-1913). Na de Eerste Wereldoorlog wordt het kasteel "Villa Gaeremynck", opgetrokken, genoemd naar de nieuwe bewoner Eliodor Gaeremynck, een brouwer uit Tiegem. In de eerste helft van de 20ste eeuw worden verscheidene herbergen en vlasserwoningen opgericht langs de toenmalige Vijfseweg. Oude prentkaarten uit die periode tonen een gekasseide weg met verscheidene herbergen, vaak gelegen in de buurt van het station. Op de hoek met de steenweg Kortrijk-Gent ligt herberg "De IJzergieterij", waar ijzerwaren en kachels worden verkocht en waar automobilisten terecht kunnen voor benzine en olie.

In 1905 wordt beslist een ruimer station te bouwen. De aanbesteding vindt plaats in 1912 en in maart 1913 wordt het nieuwe station met woning voor de stationschef/ huisbewaarder in gebruik genomen. Het station zelf wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikt als opslagplaats voor gasmaskers en gevangenis en wordt in oktober 1918 ernstig beschadigd wanneer terugtrekkende Duitsers de treinsporen doen springen. In 1927 wordt het houtbedrijf met houtzagerij en houthandel van de familie Himpe opgericht achter het spoorwegstation (zie nummer 204, nummer 210). Het reizigersverkeer op de spoorlijn tussen Waregem en Anzegem wordt opgeheven in 1934, op de lijn Ingelmunster-Waregem tot tijdens of kort na de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog wordt het spoorwegstation overbodig naar aanleiding van de crisis in de vlasnijverheid en de concurrentie van het vrachtwagenvervoer. In de jaren 1950 worden de treinsporen uitgebroken en blijft het stationsgebouw leeg staan. Pas in de jaren 1990 wordt het voormalige stationsgebouw gerestaureerd en herbestemd.

Heden drukke, brede straat met steenwegallure; geasfalteerd wegdek. Voornamelijk vrijstaande bebouwing, met uitzondering van de huizenrij ten noordwesten van het voormalige spoorwegstation. De oudse bebouwing klimt op uit het einde van de 19de eeuw zoals onder meer de 20ste-eeuw stationssite met bareelwachterswoning van 1869 (Waregem, Vijfseweg nummer 198). Voorts vrij rijkelijke heren- en burgerwoningen uit het laatste kwart van de 19de eeuw (zie nummer 213) en het eerste kwart van de 20ste eeuw (zie nummer 215). Ook kleinschalige woningen uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Nummer 212, voormalige herberg "Wachtzaal", volgens het kadaster opgetrokken in 1902 door brouwer Firmin Roelandts uit Wakken, thans gerenoveerde woning (in oorsprong dubbelhuis van vijf traveeën) met nieuwe openingen en geïncorporeerde garage; verankerde baksteenbouw met muizentandfires onder een vernieuwd, gemansardeerd pannen zadeldak. Nummer 219, woning met bepleisterde straatgevel met imitatievoegen, licht getoogde openingen en beraapte sluitstenen; volgens het kadaster opgetrokken in 1912 door brievendrager Ferdinand De Rore. Daarnaast ook recentere bebouwing, zoals nummer 234: villa in traditionele stijl opgetrokken naar de ontwerpplannen van architecten Charles en Gerald Hoge uit Gent, zie bouwaanvraag van 1956 en steen met opschrift "CH. & GLD. HOGE ARCH GENT"; volgens het kadaster in gebruik genomen in 1959.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Sint-Eloois-Vijve, 1869/2, 1902/6, 1912/7, 1959/10.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling Kaarten Popp, Arrondisssement Kortrijk, nummer 246: Sint-Eloois-Vijve, 1840-1850.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds de Plotho, nummer 4550: Figuratieve kaart van Sint-Eloois-Vijve anno 1754.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nummer 504: Kaart van de steenweg Wakken-Sint-Eloois-Vijve, met aanduiding van de afstanden, getekend door A. Lefebvre, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1788.
  • Cornelis Steur, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1764.
  • Stadsarchief Waregem, Bouwvergunningen, URB/2003/275/16/P, 1956.
  • COOREVITS S., Waregem graag gezien, Waregem-Beveren-Leie-Desselgem-Sint-Eloois-Vijve, Brugge, 2005, nummers 182-184.
  • COUDIJZER M., Zo was Sint-Eloois-Vijve, s.l., 1985, p. 17-20.
  • DELMOTTE M., Het station van Sint-Eloois-Vijve, in De Gavergids, jg. 3, 1997, nummer 2, p. 5-7.
  • Gemeente Waregem, Overeenstemmingslijst, Straatnaamwijziging en nieuwe huisnummering, oktober 1990.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis met garage

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Restaurant d'Oude Statie

  • Omvat
    Station Sint-Eloois-Vijve

  • Omvat
    Vlashandelaarswoning met vlasschuur

  • Is deel van
    Sint-Eloois-Vijve

  • Is gerelateerd aan
    Vijfseweg (Waregem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vijfseweg (Sint-Eloois-Vijve) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15747 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.