Geografisch thema

Koningin Astridlaan

ID
15237
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15237

Beschrijving

Residentiële laan aan de Dender, tegenover het Justitiepaleis in het stadscentrum. Oorspronkelijk zogenaamd "Denderlaan", aangelegd na de rechttrekking van de Dender begin jaren 1920. In 1938 omgedoopt tot Koningin Astridlaan.

De Denderlaan werd voorzien op het heropbouwplan van de Dendermondse stadsarchitect Alexis Sterck (1915) als verbindingslaan tussen de Werf en de Dijkstraat. Dit nieuwe bouwblok tussen de Werf, Bogaerdstraat, Dijkstraat en Denderlaan zou dan nog eens door een nieuwe straat in twee worden verdeeld, dit laatste werd echter nooit uitgevoerd. Om de nieuwe laan te kunnen realiseren diende eerst de S-bocht die de Dender op die plaats maakte, rechtgetrokken te worden. Dit was reeds onderdeel van vooroorlogse plannen voor aanpassingswerken aan de Denderloop in de binnenstad. Door de grote verwoestingen tijdens de Eerste Wereldoorlog, onder meer van het arsenaal uit de Hollandse periode, zag stadsarchitect Alexis Sterck dan ook de mogelijkheid om deze plannen uit te voeren. Van begin 1920 tot einde 1922 werd het eerste gedeelte van het tracé, tussen de Denderbrug en de Bogaerdbrug, gerealiseerd. Van de rest van de grootse plannen met grote kanalisaties en nieuwe Dendersluizen en het afsnijden van de bocht tussen de Denderbrug en het oude sas, kwam niets meer terecht. In de jaren 1980 werden beide genoemde bruggen vervangen door vaste oeververbindingen waarbij ter hoogte van de Bogaerdbrug de Dender afgedamd werd en de oude Dendermonding gedempt.

In 1929 tekende stadsarchitect Fernand de Ruddere (Dendermonde) het verkavelingsplan voor de nieuwe gronden in de oude Denderbocht bestaande uit zesentwintig smalle, overwegend zeer diepe, kavels. Stadsarchitect de Ruddere opteerde om de bouwlijn de oorspronkelijke Denderloop te laten volgen. Zo werd langs het tracé van de Koningin Astridlaan een gebogen gevelwand opgericht overeenkomend met de binnenbocht van het vroegere tracé van de Dender. Op beide hoeken werden ruime percelen voorzien die aan weerskanten aansluiting gaven met de rest van de laan die de – rechte – Dender volgde. Langs de Dender werden Japanse kerselaars aangeplant.

Voor de markerende gebogen gevelwand werd volgens plan een pleintje aangelegd. Hierop werd op 17 juni 1938 een bronzen borstbeeld van Koningin Astrid onthuld. In mei 1938 was reeds de straat omgedoopt tot Koningin Astridlaan als hommage aan de op 29 augustus 1935 in tragische omstandigheden omgekomen koningin.

De aanleg van de laan nam verscheidene jaren in beslag. De rioleringswerken en plaatsing van de boordstenen werden in 1935 gerealiseerd. Maar het zou tot eind de jaren 1930 duren eer de bestrating volledig voltooid was.

Ondertussen was de bouwcampagne van start gegaan. Op basis van de beschikbare bouwaanvragen dateren de ontwerpen van de huizen uit 1935-1940 met een piek in 1935. Er werd een esthetisch homogene straatwand gerealiseerd in een op neostijlen gebaseerde romantisch-decoratieve architectuur. Tot zover geweten stonden een tweetal architecten in voor de realisatie van deze laan, maar stadsarchitect de Ruddere nam het leeuwendeel voor zijn rekening. Volgens de bouwaanvragen ontwierp hij minstens veertien van de vijfentwintig woningen evenals nummer 1. Architect Maurice de Waepenaert tekende minstens vier ontwerpen. Een groot gedeelte van de resterende woningen zijn mogelijk eveneens aan één van beide architecten toe te schrijven.

De eenheid van deze gevelwand wordt bewerkstelligd door het eenvormige materiaalgebruik en een gevelschema met een van twee tot drie bouwlagen variërende bouwhoogte met enkelhuisopstand. Deze woningen met veelal hoger oplopende klok- en trapgevels met markerende erkers op de bel-etage werden uitgevoerd in een historiserende architectuur waarbij verschillende gevelontwerpen werden uitgewerkt met elementen ontleend aan de renaissance, barok enzomeer evenals met inbreng van eigentijdse interbellumelementen. Zo treft men onder meer art-deco-invloeden aan in het schrijnwerk en glaswerk, alsook modernistische elementen in het baksteenmetselwerk en het voegwerk. Bij een aantal woningen werd een lang type van geel-bruine baksteen in een halfsteens verband geplaatst en koos men voor de zogenaamde Dudokvoeg.

Deze woningen zijn in onbepleisterde baksteen opgetrokken waarbij rijkelijk gebruik gemaakt werd van imitatienatuursteen voor accenten, ornamenten en belijningen. Bijna alle woningen hebben doorlopende horizontale banden aan de dorpels. De eenheid van de straatwand uit zich echter in de eerste plaats in de enkelhuisopstand, met uitzondering van nummer 25, met twee poorttoegangen, en de twee hoekhuizen nummer 12-13-13A en 23. Het veelal toegepaste traditionele gevelschema van twee bouwlagen met een smalle deurtravee en een bredere vensterpartij vertaalt zich in de eenvoudige plattegrond. Deze bestaat gebruikelijk uit een salon aan de straatzijde met achterliggende eetplaats waarlangs een gang loopt die naar de aan een koertje of tuin gelegen achterbouw leidt. De dakvorm wordt overheerst door de plaatsing van zadeldaken met topgevel of door de plaatsing van geknikte zadeldaken. Bijna alle woningen hebben daarbij een markerende topgevel die in de meeste gevallen een dakvenster bevat.

  • Stadsarchief Dendermonde, Modern gemeentearchief Dendermonde, D 865.1/2.
  • Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • STROOBANTS A., De Dender te Dendermonde, in Au fil de la Dendre, Brussel, 2000, p. 21-46.
  • STROOBANTS A., Verering verbeeld. Dendermondse standbeelden en monumenten, Dendermonde, 1998, p. 17-18.
  • VERBRUGGEN K., De wederopbouw van Dendermonde na 1914, onuitgegeven eindverhandeling Katholieke Universiteit Leuven, afdeling Architectuur, 1981.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Borstbeeld van Koningin Astrid

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis met winkel ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Maurice de Waepenaert

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Maurice de Waepenaert

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Maurice de Waepenaert

  • Omvat
    Dokterswoning ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Omvat
    Dokterswoning ontworpen door Maurice de Waepenaert

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Ensemble van winkels

  • Omvat
    Interbellumwoning met winkel

  • Omvat
    Twee burgerhuizen ontworpen door Ferdinand De Ruddere

  • Is deel van
    Dendermonde


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Koningin Astridlaan [online], https://id.erfgoed.net/themas/15237 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.