Vrijstaande kerk, gelegen tussen het Remi Lensplein (noordzijde), de Cingel (oost- en zuidzijde) en de Pastoor Woestenborghslaan (westzijde). Gebouw in laat- en neogotische stijl, opklimmend tot het tweede kwart van de 15de eeuw en het vierde kwart van de 19de eeuw.

Historiek

Reeds in 1160 betaalde de kerk van Vosselaar en Beerse tienden aan de abdijkerk van Sint-Truiden; in 1187 sprake van een bedehuis namelijk van 1187-1426 eigendom van de abdij van Groot-Bijgaarden; door de vondst van het miraculeuze Onze-Lieve-Vrouwebeeld (zie mobilair) in 1220, groeide Vosselaar uit tot een belangrijk bedevaartsoord en werd Onze-Lieve-Vrouw de patroonheilige; in 1426 afscheiding van Groot-Bijgaarden, de witheren van de Sint-Michielsabdij te Antwerpen verwerven alle kerkelijke rechten en eigendommen van de dubbelparochie. In de 15de eeuw (1430?) bouw van een ruimere kerk in gotische stijl, hiervan rest momenteel nog enkel de toren; in 1703 sterk beschadigd; in 1776 wordt de parochie van Vosselaar onafhankelijk van Beerse; in 1877 werd naar ontwerp van P.J. Taeymans (ontwerp van 9/10/1875) een nieuw neogotisch kerkgebouw opgetrokken, zie arduinen gevelsteen tegen de noordelijke zijgevel.

Beschrijving

Georiënteerde basiliek met middenbeuk van vier en een halve travee met ingebouwde westtoren; twee zijbeuken van zes traveeën; uitgesproken recht afgesloten transept van twee traveeën; koor van twee rechte traveeën met driezijdige koorsluiting, geflankeerd door zijkapellen, sacristie (ten zuiden) en berging (ten noorden); ter hoogte van tweede travee van noordelijke- en zuidelijke zijgevel doopkapel (zuidzijde) en berging (noordzijde). Sobere baksteenbouw met summiere verwerking van zandsteen en arduin in dekstenen, dorpels, maaswerk, venster- en deuromlijstingen, afzaat,....; leien zadel- en lessenaarsdaken met dakkapellen, eindigend op aandaken met schouderstukken op kraagsteen, ijzeren kruis op koor.

Westgevel met vierledige Kempense baksteentoren (15de eeuw) op vierkant grondplan, gestut door versneden, op elkaar gestelde steunberen, aan de noordzijde met aanleunend traptorentje; eerste en tweede geleding aangepast in overeenstemming met de later toegevoegde zijbeuken namelijk korfboogvormige (vleugel)deur met beslag en spitsboogvenster met maaswerk waartussen muurdam bekleed met driepasbogen gevat in een spitsboognis met een geprofileerde omlijsting met negblokken; derde geleding met klein korfboogvenstertje; vierde geleding met gekoppelde spitsboogvormige galmgaten; ingesnoerde octogonale spits met ijzeren kruis en windvaan; herstellingswerken aan toren in 1894 en 1941. Aansluitende gevels van zijbeuken, transept en koor geritmeerd door versneden steunberen alternerend met spitsboogvensters met glas in lood, laatstgenoemde gebrandschilderd en/of met natuurstenen neogotisch maaswerk in koor en transept; baksteenlijst onder houten kroonlijst. Op de Ferrariskaart (circa 1775) vermoedelijke aanduiding van een kerkhofmuur ten zuiden van de kerk; kort tegen de zijgevels nog enkele oude grafzerken (zie mobilair) en kruisen, resten van het voormalige, omringende kerkhof dat zich vooral ten noorden van de kerk uitbreidde en kort na d Tweede Wereldoorlog afgebroken en overgebracht werd naar de M. Pottersstraat, het ijzeren hek vormt heden de westelijke afsluiting van het Mariapark.

Interieur

Bepleisterde en witgeschilderde muren, neogotische schilderingen uit circa het eerste kwart van de 20ste eeuw onder meer gestileerde florale motieven, figurale in koor, opschriften en siermotieven met christelijke symboliek, steenimitatie met schijnvoegen,... circa 1973/1974 overschilderd. Schip met spitsboogarcade op samengestelde pijlers waarvan de schalken doorlopen in de ribben en gordelbogen van de middenbeuk; orgeltribune op tudorboogvormige arcade; torenmuur opengewerkt door spitsboog. Schip, transept, koor en portaal onder in de toren met kruisribgewelven met decoratief uitgewerkte sleutel, in middenbeuk onderling gescheiden door gedrukte spitsboogvormige gordelbogen, in zijbeuken door tudorboogvormige, op de buitenmuren eindigend op uitgewerkte consoles; overwelving van kruising met stergewelf; koorsluiting door straalgewelf verdeeld in drie segmenten).

Mobilair

Kwaliteitsvol mobilair met enkele merkwaardige middeleeuwse beelden.

Schilderijen: circa 1923 werden 17 schilderijen gerestaureerd door Van Poeck; Heilige Barbara, Heilige Catharina van Alexandrië, eerste helft van de 17de eeuw, Vlaamse School; Hemelvaart van Maria, tweede helft van de 17de eeuw; Heilige Franciscus van Assisi en engel, circa 1821; Bewening van Christus, circa 1821, naar A. Van Dijck; twaalf apostelfiguren in ovale vorm, tweede helft van de 17de eeuw of 18de eeuw.

Beeldhouwwerk: vroeg-gotische tronende Madonna ("Sedes Sapientiae"), gepolychromeerd en verguld hout, 13de eeuw, met Jezuskind, 19de eeuw; Onze-Lieve-Vrouw met kind, gepolychromeerd hout, 15de eeuw; Calvariegroep, hout, eerste helft van de 19de eeuw, polychromie uit de 19de eeuw; Heilige Drievuldigheid en twee engelen op bekroning van hoofdaltaar, witgeschilderd hout, tweede helft van de 17de eeuw; Heilige Augustinus en Heilige Norbertus, marmer, tweede helft van de 17de eeuw; Piëta van het noordelijk-zijaltaar, hout, tweede helft van de 17de eeuw, toegeschreven aan M. Van Beveren; Heilige Antonius van zuidelijk-zijaltaar, hout, tweede helft van de 17de eeuw; kruisbeeld, hout, 18de eeuw; kruisweg, overschilderde terra-cotta, tweede helft van de 19de eeuw.

Meubilair

Barokke portiekaltaren: hoofdaltaar met fijn beeldhouwwerk onder andere predella met medaillon waarop Onze-Lieve-Vrouw op maansikkel en omringd door rozen, zwart en wit marmer, tweede helft van de 17de eeuw, afkomstig van de Sint-Michielsabdij van Antwerpen; zijaltaren, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw (noorden) en aan de Heilige Antonius van Padua (zuiden), gemarmerd hout, tweede helft van de 17de eeuw, vermoedelijk afkomstig uit de minderbroederskerk van Turnhout; neogotische koorbank, eik, circa 1885; eiken preekstoel uit midden 17de eeuw, toegeschreven aan W. Pompe, uiteen gehaald en verwerkt in nieuw altaar en twee ambonen; twee biechtstoelen in noordelijk- en zuidelijk transept, eik, tweede helft van de 17de eeuw; orgel, 1739, door J. Verbuecken (Geel), in 1924-1925 verbouwd door de gebroeders Joris (Zichem); doopvont, arduin en koper, 1609.

Varia

Zwartmarmeren vloer met witmarmeren kruismotieven; gebrandschilderde glasramen, tweede helft van de 19de eeuw; arduinen grafstenen uit de 17de en 18de eeuw, exterieur onder meer gerestaureerde 17de-eeuwse grafsteen van A. Ghijs met ijzeren kruis naar ontwerp van R. Lens (zie gemeente-inleiding).