Geografisch thema

Kemmel

ID
14158
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14158

Beschrijving

Spilgemeente van het Heuvelland. 1145 inwoners (1-1-1989) en 1258 ha, gelegen in Zandlemig-Vlaanderen, in de Westhoek op de noordoost-helling van de Kemmelberg (156 m), hoogste getuigeheuvel. Overwegend vrij goed gedraineerde en vruchtbare zandleemen leembodems doorkruist door Haringe-, Grote Kemmel- en Willebeek. Op de topzone van de Kemmelberg komt een arme en droge tot matig natte lemig-zandbodem voor, met bos begroeid (circa 44 ha).

Het grondgebied was reeds bewoond tijdens de prehistorie. Voorwerpen uit het Neolithicum, de vroege Ijzertijd (700-500) en in hoofdzaak uit de vroege La Têne-tijd (500-0), werden aldaar opgegraven. Een belangrijke nederzetting was gelegen op de Kemmelberg: de top was omgeven door een gracht en wal, die een gebied van 350 bij 90 meter breedte omsloten. Ook in de Romeinse periode was het gebied bewoond.

Kemmel komt voor het eerst voor in 916 onder de naam Kemlis; etymologisch afgeleid van het Latijnse culmen (top). Kemmel bezat reeds een kerk in de 9de eeuw.

Tijdens de beeldenstorm werd deze verwoest. Voornamelijk tijdens de 15de en de 16de eeuw was Kemmel bekend om zijn lakennijverheid.

Het kasteel van 1622, aan de voet van Kemmelberg (Ieperstraat nummer 7), werd volledig verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1925 werd naar ontwerp van C. Pil & H. Carbon (Oostende)het neorenaissancistisch kasteel "De Warande" gebouwd (Bergstraat nummer 24) in opdracht van Baron Jacques Bruneel de la Warande.

Kemmel werd tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig verwoest. Rond de Kemmelberg, een strategisch belangrijk punt, werd hevig gevochten (de slag van Kemmel 25 april 1918); het Franse gedenkteken (Bergstraat zonder nummer) naar ontwerp van L. Cordonnier (Rijsel) en het Franse massagraf, gelegen op de heuvel getuigen van dit oorlogsgeweld.

Voorts zijn er verscheidene Britse begraafplaatsen: Kemmel Château Military Cemetery, La Laiterie Military Cemetery aan de Ieperstraat, Irish House Cemetery aan de Savaardlindestraat, Lindenhoek Chalet Military Cemetery aan de Lindestraat, Suffolk Cemetery, Kemmel nr. 1 French Cemetery, Klein Vierstraat British Cemetery aan de Poperingestraat, Godezonne Farm Cemetery aan de Kriekstraat. Tenslotte herinneren sevens het Amerikaans (Ieperstraat) en het Frans monument (Kriekstraat) aan de Eerste Wereldoorlog.

Reeds sinds het vierde kwart van de 19de eeuw is Kemmel een toeristisch centrum met voornamelijk vakantieverblijven voor de Noordfranse burgerij; toeristische attrakties waren onder meer de houten uitkijktoren met berekooi op de Kemmelberg (1880) en het doolhof gelegen ten oosten van de kerk. In 1890 werd "Le syndical d'initiative Kemmel en avant" opgericht.

De grot Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes naar ontwerp van M. Tatoux "rocailleur à Lille", gelegen in het park van het voormalige kasteel (Nieuwstraat zonder nummer), was een belangrijk bedevaartsoord. Na de Eerste Wereldoorlog kende het fronttoerisme, mede onder impuls van de Belgische Touring Club een opgang zie verscheidene hotels onder meer Dries nummer 29, Polenlaan nummer 7, 12. Thans neemt het dagtoerisme sterk toe (zie onder meer hotels, restaurant, campings) mede door de werking van de in 1939 opgerichte V.V.V. Westvlaamse bergen (Streekhuis Malegijs Polenlaan nummer 12).

De landbouw is echter nog de voornaamste bestaansbron van Kemmel. Voor de Eerste Wereldoorlog was er nog een brouwerij. Thans woondorp voor pendelaars naar Ieper en Kortrijk.

Dorp gelegen aan de voet van de Kemmelberg, na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd naar vooroorlogse aanleg zie Ferraris (1770-1778). Dorpskom met bebouwing voornamelijk geconcentreerd rondom het Dries, driehoekig plein, ten zuidwesten van de kerk, midden omhaagd en met bomen afgezet kerkhof. Voorts enige lintbebouwing aan de uitvalswegen onder meer Reningelststraat, en ten oosten aan de zogenaamde "De Polka", kruispunt bij Reningelst-, Ieper-, Nieuwkerke-, en Wijtschatestraat, voornamelijk uitlopend aan de Nieuwkerkestraat, aan de voormalige tramlijn Ieper-Nieuwkerke (verdwenen sinds midden 1950). Recente bebouwing voornamelijk vakantieverblijven op de noordoostflank van de Kemmelberg onder meer aan de Bergstraat. Voorts, verspreide hoevebouw.

Uit archiefonderzoek blijkt dat de wederopbouw van hoeven, woon- en handelshuizen gebeurd is naar ontwerp van architect J. Dumont (De Panne); hij ontwierp onder meer ook het gemeentehuis (Polenlaan nr. 1), de pastorie (Kerkplein nummer 2). De kerk en de gemeenteschool voor jongens zijn naar ontwerp van architect A. Dumont (Brussel). Naast het kasteel De Warande ontwierpen de architecten C. Pil & H.

Carbon (Oostende), ook de zusterschool. Andere architecten als J. Lauwers (Kemmel), L. Verstraete (Izegem), C. Schmidt (Poperinge), M. Hocepied (Moeskroen) , F. Tilley (Elsene), F. Petit & J. Obozinski (Brussel), waren sporadisch betrokken bij Kemmels wederopbouw.

  • Algemeen Rijksarchief, Dienst der Verwoeste Gewesten.
  • DIRIKEN P., Geogids Heuvelland, Toeristische-Recreatieve-Atlas van West-Vlaanderen, (St.-Truiden), (1988), p. 22-24.
  • Heuvelland '80. Een streek in beweging, Kemmel, Opbouwwerk Heuvelland (1972).
  • OSTYN G., STROBBE M. e.a., "Wat met de Kemmelberg?", Bijdrage tot de herwaardering van de Kemmelberg, (Kemmel), 1985.
  • Tijdschriften, toeristische folders en kaarten van de V.V.V.-Heuvelland.

Bron: DELEPIERE A.-M. & HUYS M. 1991: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kantons Mesen - Wervik - Zonnebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n3, Brussel - Turnhout.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Afsluitingshagen van haagbeuk

  • Omvat
    Afspanning De groene Linde

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Britse brug over de Kemmelbeek

  • Omvat
    Britse militaire begraafplaats Klein-Vierstraat British Cemetery

  • Omvat
    Britse militaire post I Lokerstraat

  • Omvat
    Britse militaire post II Lokerstraat

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Casino-Hotel-Restaurant

  • Omvat
    De uitkijktoren-Belvedère

  • Omvat
    Demarcatiepaal nummer 14

  • Omvat
    Demarcatiepaal nummer 15

  • Omvat
    Dokterswoning

  • Omvat
    Dorpswoning met smidse

  • Omvat
    Dries

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van dorpswoningen

  • Omvat
    Gedenkmuur militaire en burgerlijke doden

  • Omvat
    Gedenksteen 27ste en 30ste Amerikaanse divisies

  • Omvat
    Gekandelaarde linde als hoekboom

  • Omvat
    Gekandelaarde linde als hoekboom

  • Omvat
    Gemeentehuis van Kemmel

  • Omvat
    Gemengde knotbomenrij

  • Omvat
    Godezonne Farm Cemetery

  • Omvat
    Hakhoutstoof van linde

  • Omvat
    Herberg en beenhouwerij De Polka

  • Omvat
    Herenhoeve Traisnel

  • Omvat
    Hoekhuizen

  • Omvat
    Hoeve Busschaertlinde

  • Omvat
    Hoeve Hoogvorst

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hotel Petit Ypres

  • Omvat
    Ieperse vestingen en omgeving, bossen ten zuiden en heuvelrug Wijtschate-Mesen

  • Omvat
    Irish House Cemetery

  • Omvat
    Kasteel De Warande

  • Omvat
    Kasteeldreef

  • Omvat
    Kemmel Chateau Military Cemetery

  • Omvat
    Kemmel Churchyard

  • Omvat
    Kemmel No. 1 French Cemetery

  • Omvat
    Knoteik als hoekboom

  • Omvat
    La Laiterie Military Cemetery

  • Omvat
    Landhuis met historische site

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Lindenhoek Chalet Military Cemetery

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Oorlogsgedenkteken Franse 32ste divisie

  • Omvat
    Opgaande bomenrijen van linde

  • Omvat
    Opgaande eik met oorlogsschade

  • Omvat
    Opgaande populier als grensboom

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Laurentius

  • Omvat
    Pastorie Sint-Laurentius

  • Omvat
    Pleinbeplanting van gekandelaarde paardenkastanje

  • Omvat
    Solitaire knotes

  • Omvat
    Solitaire knotes

  • Omvat
    Suffolk Cemetery

  • Omvat
    Twee opgaande populieren als welkomstboom

  • Omvat
    Tweegezinswoning

  • Omvat
    Tweegezinswoning

  • Omvat
    Vier Britse militaire posten Lettenberg

  • Omvat
    Villa La Joliette

  • Omvat
    Warandepark

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoevetje

  • Omvat
    West-Vlaamse heuvels en omgeving

  • Is deel van
    Heuvelland


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kemmel [online], https://id.erfgoed.net/themas/14158 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.