Geografisch thema

Poelkapelle

ID
14146
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14146

Beschrijving

Sinds 1977, Langemark-Poelkapelle; 1.529 hectare en circa 1.800 inwoners (12/1986). Gelegen in Zandlemig Vlaanderen en Westhoek. Landbouwgemeente, circa 156 bedrijven met gemiddelde bedrijfsoppervlakte van 8,2 hectare, met woonfunctie voor pendelaars, onder meer naar het Kortrijkse en de Mandelas.

Voor 't eerst vermeld in 1096 als "Capelle ten Poele", dit wil zeggen kapel bij poel of moeras. Van een kapel wordt echter pas gewag gemaakt in 1926; afhankelijk van abdij van Voormezele en bediend door benediktijnermonnik van "Het Meuniken", - klooster gelegen op grens met Houthulst en afhankelijk van de abdij van Corbie bij Amiens. Vernieling van klooster en kapel in 1566. Het grondgebied omvatte meerdere heerlijkheden als Hanix, Remys en Watervliet, sommige afhankelijk van Langemark, andere rechtstreeks afhankelijk van de kasselrij Ieper. Heerlijkheid ten Poele, in 1618 toebehorend aan hertog Borneville, bevond zich binnen de kasselrij Ieper in de parochie Langemark, bezat eigen koster en kapelaan en was afhankelijk van burggraaf van Ieper die er een baljuw, zeven schepenen en een kapelmeester mocht aanstellen. Parochiaal deel uitmakend van bisdom Terwaan, vanaf 1559 van bisdom Ieper, vanaf 1801 van bisdom Gent en sinds 1834 van bisdom Brugge. 1904: zelfstandige gemeente, los van Langemark. Verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog. Meerdere oorlogsmonumenten en -kerkhoven verspreid over de gemeente:

  • Gedenkteken Georges Guynemer, Guynemerplein
  • Gedenkteken Charles Dresse, Poperingestraat
  • Brits militair kerkhof "Poelcapelle British Cemetery", Brugseweg.

Wederopbouw met grosso modo behoud van vooroorlogs stratenpatroon en schikking; sinds 1923, creatie van een marktplein, zijnde Guynemerplein, door het verleggen van westelijke huizenrij, waardoor ook de kerk - dubbel zo groot als de vroegere - meer dan ooit het dorpsbeeld bepaalt. Uit archiefonderzoek bleken voornamelijk volgende architecten betrokken bij de wederopbouw: M. Allaert (Kortrijk) voor kerk; V. Renders en H. Steels (Brussel) onder meer voor klooster en meisjesschool; J. Dosveld (Brussel) voor gemeentelijke jongensschool en bijhorende onderwijzerswoning; P. Verbruggen (Ukkel) met betrekking tot herbergen in opdracht van eenzelfde eigenaar-brouwer.

Straatdorp aan de Brugseweg, geconcentreerd aan kruising van laatst genoemde met Houthulstseweg, de Langemark- en Wallemolenstraat. Kruispunt gemarkeerd door Guynemergedenkzuil naar ontwerp van architect J. Hendrickx (Brussel) van 1922. Gekasseid, deels met bakstenen verhard dorpsplein, Guynemerplein (parking), en schuin ingeplante kerk, ten zuiden van de Brugseweg. Lintbebouwing, voornamelijk bestaande uit breedhuizen (uitzondering, Guynemerplein nummer 19, diephuis) van één à twee bouwlagen onder pannen zadeldak (soms geknikt) in een vrij eenvoudige wederopbouwstijl uit het begin van jaren 1920; enkele vernieuwde gevelparementen en nieuwe bouw, zie onder meer zichtbepalend hoekhuis, Brugseweg nummer 207. Voornamelijk rood bakstenen lijstgevels, uitzondering onder meer geel bakstenen "Politiebureau-Brandweer" Guynemerplein nummer 5-6. Oorlogsmonument: arduinen obelisk "Poelcapelle aan zijne duurbare gesneuvelden 1914-1918 oorlogsslachtoffers 1940-1945, links voor de kerk, aan de Nieuwplaats.

Plein - rechtgetrokken na de Eerste Wereldoorlog - met inplanting van bejaardentehuis en klooster met bijhorende kleuter- en meisjesschool (Nieuwplaats nummer 13-15). Recente villawijk ten zuidoosten van de kerk. Verdwenen lokale nijverheden naar de dorpsuiteinden toe, zie voormalige brouwerij, Brugseweg nummer 261, - vlasfabriek, Brugseweg nummer 82 en - cichoreiasten, Brugseweg nummer 245 en aan begin van de Langemarkstraat. Gehucht rond vroeger stationnetje (thans woning), bestaande uit lage arbeidershuisjes en herberg "In de Statie", Houthulstseweg nummer 86.

Kazerne: U-vormige opstelling van één- en tweelaagse gebouwen in doorsnee-wederopbouwstijl - zie spaarvelden, in zijpuntgevels met aflijnend getrapt baksteenfries - rondom een gekasseide binnenkoer, aan de straat afgezet door middel van hekken tussen hekpijlers, Stadensteenweg nummer 68.

Voorts, verspreide hoevebouw, voornamelijk met losse bestanddelen, ook met semigesloten opstelling, uitzonderlijk langgestrekt. Enkele grotere hoeven in een historiserende trant, zie Kattestraat nummer 18 en Brugseweg nummer 129 en 188.

  • Gemeente-archief Langemark, 2 dozen bouwaanvragen (ongenummerd).
  • BACCARNE R. - STEEN J., Poelkapelle 1914-1918, Wervik, 1965.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Duitse betonnen militaire post

  • Omvat
    Duitse geschutsbedding Houthulstbos

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post Corverbeek

  • Omvat
    Eclectisch rijhuis

  • Omvat
    Eclectische villa

  • Omvat
    Ereperk op burgerlijke begraafplaats Poelkapelle

  • Omvat
    Gedenkkruis voor adjudant Charles Dresse

  • Omvat
    Gedenkteken voor Georges Guynemer

  • Omvat
    Gedenkzuil militaire en burgerlijke doden

  • Omvat
    Herberg De Zwaan

  • Omvat
    Herberg In den Hert

  • Omvat
    Herenhuis met brouwerij en kapel

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve 't Bareelhof

  • Omvat
    Hoeve 't Blauwhof

  • Omvat
    Hoeve 't Kasteelhof

  • Omvat
    Hoeve 't Oude Lindenhof

  • Omvat
    Hoeve 't Reigersvliet

  • Omvat
    Hoeve Aen den poel

  • Omvat
    Hoeve De Meidoorn

  • Omvat
    Hoeve Eendenwal

  • Omvat
    Hoeve Memling

  • Omvat
    Hoeve Middelstede

  • Omvat
    Hoeven met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hof ter Watervliet

  • Omvat
    Houthulstbos

  • Omvat
    Klooster en school

  • Omvat
    Modelhoeve Boskasteel uit de wederopbouwperiode

  • Omvat
    Muur van opgeheven Duitse militaire begraafplaats

  • Omvat
    Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie

  • Omvat
    Poelcapelle British Cemetery

  • Omvat
    Politiebureau-Brandweer

  • Omvat
    Restanten Duitse betonnen militaire post

  • Omvat
    Restanten van twee Duitse bunkers Schaapbalie

  • Omvat
    School en onderwijzerswoning

  • Omvat
    Slagveld Pilkem Ridge

  • Omvat
    Smidse

  • Omvat
    Station Poelkapelle

  • Omvat
    Tweegezinswoning

  • Omvat
    Villa De Strombeek

  • Omvat
    Vlasfabriek Veracx

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Is deel van
    Langemark-Poelkapelle


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Poelkapelle [online], https://id.erfgoed.net/themas/14146 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.