Geografisch thema

Westmalle

ID
13690
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13690

Beschrijving

Kempische plattelandsgemeente aan de baan Antwerpen-Turnhout met woonfunctie van de Antwerpse agglomeratie; 5.333 inwoners in 1976 en 2.328 hectare in 1971. Hoofdgemeente van de fusiegemeente Malle.

Westmalle is het westelijk deel en het oudste centrum van het aloude Malle (eerste maal vermeld in 1194) dat ook Oostmalle en Zoersel omvatte. In 1233 schonk Hendrik I van Brabant de heerlijkheid Westmalle aan de abdij van Villers op voorwaarde dat er een cistercienzerklooster werd gesticht, laatst genoemde kwam er echter te Vremde (1235) en werd in 1243 overgebracht naar Hemiksem (Sint-Bernardsabdij). In 1505 verkocht Filips de Schone de hoge heerlijke rechten over Westmalle en Zoersel aan Hendrik van der Moelen, later in handen van de familie de Coutereau (1530 tot 1695), ridder P. Fariseau, heer F. Robijns en de familie Powis (vanaf 1743). In 1329 werden de parochies Oost- en Westmalle van elkaar gescheiden; Zoersel werd een zelfstandige parochie in 1441 en een onafhankelijke gemeente in 1794.

Bij de fusie in 1977 werden Oost- en Westmalle, op wereldlijk vlak gescheiden sinds begin 13de eeuw, opnieuw samengevoegd tot Malle. Landelijke gemeente doorsneden door Antwerpsesteenweg waarlangs landhuizen, onder meer in cottagestijl uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, en eengezinswoningen uit het derde kwart van de 20ste eeuw, in centrum (rond kruispunten met Brechtsesteenweg en Zoerselbaan) lintbebouwing.

Oude dorpskern ten noorden van de Antwerpsesteenweg rond de Sint-Martinuskerk en het kasteel, met enkele resterende lage woningen van drie of meer traveeën uit de 19de eeuw en het eerste kwart van de 20ste eeuw; voorts recente verkavelingen met losstaande eengezinswoningen en landhuizen (derde kwart van de 20ste eeuw). Verder weilanden, dennebossen en velden (voedergewassen) doorkruist door aardewegen, verspreide hoevebouw. In het westen van de gemeente: trappistenabdij met brouwerij; in bossen ten noorden hiervan diverse moderne complexen, onder meer Monasterium Magnificat, Sint-Pauluskerk, Diocesaan huis "Ter Dennen" (1970, architect C. van de Velde), Huize Walden, lokalen van de V.V.K.S., sanatorium "Lizzie Marsily" (Nooitrust nummer 16 in landhuis uit het eerste kwart van de 20ste eeuw) en rijksmiddenschool. Industriezone op grens met Oostmalle, ten zuiden van de Antwerpsesteenweg; verder een meubelfabriek aan de Tichelmanstraat; de moderne steenfabrieken Quirijnen met aansluitend kleiwinningsgebied langs de Sint-Jobsebaan (nummer 58), deze fabriek werd opgericht in 1920 en vernieuwd in 1965, geherstruktureerd als N.V. in 1970.

  • BOLCKMANS J. Bijdragen tot de geschiedenis van Westmalle, Brecht 1955.
  • BOLCKMANS J., Het dubbel-dorp Westmalle-Zoersel, in Oudheid en Kunst, jg. XLII, 1959, afl. 1-3.
  • BOLCKMANS J., Gids voor Oostmalle-Wechelderzande-Westmalle-Zoersel, Oostmalle, 1961.
  • BOLCKMANS J., Westmalle, in Oudheid en kunst, jg. XXXVIII, 1955, afl. l, 2, 3.
  • PRIMS F., Westmalle, in Antwerpiensia, dl. XXIV, 1953, p. 194-233.
  • SCHOBBENS J., Dans la province d'Anvers, dl. II, Brussel, [1930], p. 180-181.
  • VAN BAVEL K., Westmalle in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
  • VORSSELMANS J., Gebedsoorden te Westmalle, Antwerpen, 1983.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Abdij van Westmalle

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    De Hoeve

  • Omvat
    Engelenkapel

  • Omvat
    Ganzenkuil

  • Omvat
    Gemeentehuis van Westmalle

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kasteellaan

  • Omvat
    Klooster Onze-Lieve-Vrouw Heilig Hart

  • Omvat
    Mostheuvellaan

  • Omvat
    Oorlogsmonument Westmalle

  • Omvat
    Pastorie Sint-Martinus met tuin

  • Omvat
    Rijhuis

  • Omvat
    Scherpenbergmolen en molenaarshuis

  • Omvat
    Schoutenhuis

  • Omvat
    Sint Pauluslaan

  • Omvat
    Sint-Martinuskapel

  • Omvat
    Stelplaats buurtspoorwegen

  • Omvat
    Twee arbeidershuisjes

  • Omvat
    Twee arbeidershuisjes

  • Omvat
    Twee arbeidershuizen

  • Omvat
    Villa Geubelle

  • Omvat
    Villa Wildzang

  • Is deel van
    Malle


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Westmalle [online], https://id.erfgoed.net/themas/13690 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.