Geografisch thema

Barisdamstraat (Werken)

ID
12981
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12981

Beschrijving

Straat met een gebogen tracé tussen de Werkenstraat (Werken), over de Handzamevaart (grens) loopt de straat op grondgebied Zarren verder richting Staatsbaan, alwaar de Barisdamstraat een parallelle weg vormt met de Staatsbaan, in het verlengde van de 20ste-Liniestraat. Deze parallelweg loopt dan verder op grondgebied Handzame. Over de Staatsbaan loopt de weg op grondgebied Zarren gesplitst verder tot aan de Amersveldestraat (zie ook Barisdamstraat, inventaris Zarren).

De straatnaam houdt verband met het toponiem "Barsdamme" of "Barisdam" dat naar een gebied tussen de dorpskernen van Werken en Zarren verwijst. Het is de naam van een wijk, herberg, dam en leengoed op de grens van beide gemeenten. De naam is reeds in zwang in de 14de eeuw zie de vermelding "Barouds damme" in een werk uit 1333, het zou om een versterking van de rivier op een strategische plaats gaan (zie Barisdamstraat nummer 24). Andere schrijfwijzen zijn onder meer "Baersdamme" (1768), "Baesdamme" (1782) of "Barsdam" (1836). Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1845) omschreven als "Barisdam". Eerste vermelding van de "baridaz strate" in 1522. De Atlas der Buurtwegen circa (1845) maakt gewag van een "Barsdam-straet" in Werken en Zarren. Een etymologische verklaring is dat een zekere Baroud een dam zou opgeworpen hebben tegen overstromingen.

Zolang de Handzamevaart bevaarbaar is (tot eind 19de eeuw), is er een 'landing' op het gehucht "Barisdamme", bij de herberg "Barisdamme". Deze landing sloot aan op het wegennet naar Hooglede en Staden. De herbergier was ook handelaar en voerman. De herberg wordt niet meer vermeld in 1807 en 1814, zijn verdwijning houdt wellicht verband met de afname van de scheepvaart op de niet meer onderhouden vaart. Het gegeven van de 'landing' sluit aan bij de etymologische verklaring voor de naam "Bar(i)sdamme" als 'een boot die aanlegt aan een dam'. "Bars" is dan afgeleid van het Franse woord "barque".

Historisch zijn er twee kastelen te situeren op grondgebied Werken. Eén daarvan was gesitueerd aan de Barisdamstraat (zie Barisdamstraat nummer 24), "Barouds damme", een versterking op een hoger gelegen dam. Dit kasteel wordt circa 1850 vervangen door een hoeve.
Voor de aanleg van de Zarrenstraat in 1894-1895 tussen de Werkenstraat (Werken) en de Esenstraat/ Staatsbaan (Zarren) was de Barisdamstraat de belangrijkste verbindingsweg tussen Werken en Zarren.

Op vandaag een erg landelijke straat bepaald door het open landschap rond de Handzamevaart, deels afgezoomd door een oudere knotwilgenrij. Verspreide hoevebouw, onder meer de zogenaamde "Barisdamhoeve" (zie * Barisdamstraat nummer 24) en nummer 51 (zie Barisdamstraat nummer 51). De omwalde motte van de "Barisdamhoeve" is beschermd als monument. De omgeving met het neerhof, de lagergelegen weilanden of "Broeken" gelegen tussen het omwalde opperhof en de Handzamevaart, de aanplantingen van doornhaag en populierenrij, en het microreliëf ten zuidwesten van het woonhuis verwijzend naar de oorspronkelijke achtvormige omwalling, is beschermd als dorpsgezicht. Ook een deel van de straat en de weiden ten zuiden van de Handzamevaart (grondgebied Zarren) zijn mee opgenomen in het dorpsgezicht.

  • Rijksarchief Brugge, Fonds Jonckheere, nummer 1217: Ommelooper der Wateringe gezeyd de Bet Oostersche Broucken, niet gedateerd.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel I, Brugge, 1914, kolommen 544-547.
  • WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 31.
  • WERBROUCK M., Zarren, van brouwers en herbergiers tijdens het Oostenrijks en het Frans bestuur, 1748-1814, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1996, 142-143.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Barisdambrug

  • Omvat
    Barisdamhoeve met omgeving

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Pijlerkapel van 1779

  • Is deel van
    Werken

  • Is gerelateerd aan
    Barisdamstraat (Zarren)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Barisdamstraat (Werken) [online], https://id.erfgoed.net/themas/12981 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.