erfgoedobject

Kasteel Zwarte Arend met park

bouwkundig / landschappelijk element
ID
11313
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11313

Juridische gevolgen

Beschrijving

Home ondergebracht in voormalig classicistisch kasteel Zwarte Arend, modo Arendshof. Inplanting binnen rechthoekig omgracht park met ten westen toegang; voormalige westelijke dienstgebouwen, Professor Van den Wildenberglaan nummer 1, voormalige pachthoeven ten oosten, zie hoeve Sitters en hoeve Covens. Aansluitend bij kasteeldomein Ertbrugge op grondgebied Wijnegem.

Historiek

Eerste gekende vermeldingen in 1625 en 1639 bij verkoop aan Laureys Biel, rechtsgeleerde, en Aloysius du Bois, koopman, van "eene hoeve gemeenlyck het Arentshoff genaempt, met poorthuyse, huyzing van playsantie en hove, rontsom omwaetert, met twee pachtershuysen". Volgens plan Ricquier, 1734, naar origineel van 1645, bestaande uit een eenvoudig stenen huis met voorgevel naar het noorden, rechthoekige hofgracht en symmetrisch aangelegde tuinen. In 1756 wordt jonker Simon Karel de Neuf als eigenaar vermeld; zijn zoon Simon Jozef gaf het kasteel in 1784 zijn huidig uitzicht, zie gedenksteen op muur ten noorden: het U-vormige grondplan, zie plan P. Stijnen 1783, werd opgegeven door sloping van de flankerende bijgebouwen, een nieuwe vleugel met oranjerie, koetshuis, stallingen ten westen van het domein opgericht, de voorgevel van het kasteel naar het zuiden gericht en de toegang naar het westen verlegd. In 1792 in het bezit van de familie d'Outremont, in 1840 van de familie Cogels, in 1869 van de familie Meeûs; in 1903 werd het aangekocht door Albert Maquinay, bouwheer van het perron aan de zuidgevel, naar ontwerp van J. Hertogs, en het neo-Lodewijk XVI-tuinpaviljoen; laatste private eigenaar (1937) was professor dokter L. Van den Wildenberg. In 1957 werden kasteel en aansluitend parkgedeelte (3,3 hectare) eigendom van het huidige O.C.M.W.; na aanpassingswerken onder leiding van J. De Roover in 1960 ingehuldigd als bejaardentehuis; vergroting van begane grond door uitbouw perron, 1987, naar ontwerp van M. Gransard. Slechts één vierde van het oorspronkelijk park bleef ongeschonden bewaard: vermeldenswaard zijn de vijver in vierpasvorm, geflankeerd door bloemperken en twee eeuwenoude lovergangen, een 18de-eeuws tuinbeeld, siervaas, tuinpaviljoen en ijskelder uit het eerste kwart van de 20ste eeuw; de rest van het stervormig park, met inbegrip van paviljoen en poort aan A. Van de Wielelei, verdween in de verkaveling van 1959 en volgende.

Beschrijving

Kasteel

Vrijstaand, strak classicistisch opgevat kasteel met vrijwel rechthoekig grondplan, lange zijden van dertien en korte van vier traveeën, met drie bouwlagen op verhoogde begane grond; na brand in 1969 vernieuwde schilddaken met aangepaste dakkapellen (leien). Bepleisterde, beschilderde lijstgevels met schijnvoegen op hoge arduinen sokkel met rechthoekige getraliede keldervensters; volledig omlopende geprofileerde puilijst (arduin) en dito fries onder kroonlijst op klossen. Lichte hoekrisalieten van drie traveeën, aan zuidzijde links en rechts van in 1987 gesloten Dorische zuilengalerij en parallel aan het balkon; aan noordzijde, centrale deur met entablement op zuilen; 18de-eeuwse steenmerken. Rechthoekige en rondbogige muuropeningen met onder meer markerende lekdrempels op consooltjes; de vroegere buitenluiken zijn verwijderd; bewaarde 18de-eeuwse ramen en binnenluiken.

Interieur

Imposante inkomhal, heden verblijfzaal, in zogenaamd "Italiaanse-stijl" met gemarmerde stucwerkkolommen en pilasters onder moer- en strijkbalken met druk versierd lijstwerk (stucco-lustro); ten westen hoeksalon, heden eetzaal met Lodewijk XVI-schouw, voorheen ook met textiele wandversieringen.

Westelijke bijgebouwen

In 1945 tot woonhuis omgevormde semi-gesloten westelijke dienstgebouwen gelegen op omhaagd domein; bestaande uit bepleisterde en beschilderde U-vormige voormalige remise en koetshuis ten oosten, bakstenen stallingen ten noordwesten en ten zuiden; voormalige moes- en fruittuin ten westen.

  • ARREN P., Van kasteel naar kasteel, dl. 2, Kapellen, 1987, 85-91.
  • MEESTERS L. & WYLLEMAN L., Het landschap Ertbrugge-Zwarte Arend in Wijnegem en Deurne, (M&Lamp;L, IV, nr. 2, maart-april, 1985, 21-40).
  • VAN AERDE M., Parochie Heilig Hart van Jezus Deurne-Ruggeveld 1910/1985, Deurne, 1987, 144-150.

Bron: KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Domein Ertbrugge - Zwarte Arend

  • Is deel van
    Ertbruggelaan


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteel Zwarte Arend met park [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11313 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.