erfgoedobject

Woning Hendrickx

bouwkundig element
ID
11007
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11007

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Hendrickx
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

De kunstverzamelaar Gerard Hendrickx, broer van de kunstschilder en graficus Jos Hendrickx, vraagt Braem in 1951 een rijwoning te ontwerpen in Berchem. Het gunstig gelegen bouwterrein maakt deel uit van de gronden van de Brilschans, die pas in deze periode worden verkaveld, en kijkt uit op de Brialmontvesting (huidige Ring). De opdracht geldt een eengezinswoning waarvan het programma voldoet aan de normen van de wet-De Taeye, maar die in feite ook een afzonderlijke woongelegenheid omvat voor de inwonende ouders. Het ontwerp komt nog in hetzelfde jaar tot stand, maar stuit na het indienen van de bouwaanvraag in januari 1952 op een weigering van het gemeentebestuur. Afgezien van enkele overtredingen op het bouwreglement, komt het bezwaar in de eerste plaats van de gemeentelijke Schoonheidscommissie, die van oordeel is dat het gevelontwerp door zijn structuur en materiaalgebruik te zeer afwijkt van de huizen in de omgeving. Net zoals bij het tweede voorontwerp voor zijn eigen woning met atelier in Deurne uit 1954, past Braem hier voor het eerst een zichtbaar betonskelet toe, met primaire kleurcontrasten in het parement. Ook in andere projecten voor rijwoningen uit deze periode, zoals de woning Henrion, probeert hij het gevelvlak een plastische dynamiek te geven die zich onderscheidt van de doorsneewoningarchitectuur, maar die opdrachtgevers of de gemeentebesturen maar moeilijk kan overtuigen. In zijn aangepaste versie conformeert het gevelontwerp van de woning Hendrickx zich met een vlak parement in geelkleurige baksteen aan het straatbeeld, maar boet daarbij aan oorspronkelijkheid in. De woning wordt vanaf het najaar van 1952 opgetrokken, en in de loop van 1953 voltooid.

Wegens de dubbele woonfunctie beschikt het gezin Hendrickx over woonruimte op de bel-etage en slaapruimte op de dakverdieping, terwijl het appartement van de ouders de tussenliggende etage inneemt. Toilet en badkamer zijn gemeenschappelijk en bevinden zich in het centrale, dwars geplaatste trappenhuis. Ongebruikelijk is het hoge souterrain, dat behalve aan de hal met vestiaire, onder meer ruimte biedt aan een fietsen- en een kolenberging. In tegenstelling tot de bovenverdiepingen die eerder klassiek van indeling zijn, concentreert Braem zich voor een gevoel van ruimtelijkheid op de woonkamer van het gezin. Die is opgebouwd volgens een open plan, waarbij de toegang vanuit het trappenhuis slechts wordt afgeschermd door het centraal geplaatste schoorsteenmassief. Eetkamer en keuken bevinden zich aan de straatkant, de zitkamer, die met grote ramen, een terrasje en een buitentrap uitgeeft op de tuin, aan de zuidkant. Meest vernieuwend aan de woning Hendrickx is het oorspronkelijke concept van de voorgevel, dat zijn abstracte, plastische kwaliteit ontleent aan het patroon en het reliëf van het betonskelet, in combinatie met de materiaal- en kleurcontrasten van de gevelvelden. Het skelet vormt een fijn, onregelmatig raster in grijs gebouchardeerd beton, ingevuld met brede blokramen, metselwerk in geglazuurde baksteen, souterrainluiken en latwerkpanelen in kalungihout. Voor het metselwerk probeert Braem diverse schema's uit op basis van de kleuren wit, geel, blauw en lichtgrijs, in contrast met het rode pannendak. Uiteindelijk valt de keuze op lichtgrijs voor de scheimuren en de sokkel, wit voor de borstweringen en geel voor de deurtravee. Het sterk vereenvoudigde definitieve gevelontwerp behoudt grosse modo de oorspronkelijke ordonnantie, maar beperkt het kleurconcept tot het schrijnwerk, met rood voor de deur en blauw voor de venstervleugels. Het breukstenen tuinmuurtje loopt nu door in de sokkel van de woning, als contrast met het vlakke gevelparement. In zijn schets voor de hal tekent Braem een abstract geometrische muurschildering op de achterwand, die de kleurcompositie van de gevel doortrekt in het interieur.

  • Archives d'Architecture Moderne, Archief Renaat Braem, Dossiernummer 92.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 957#2736.
  • Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed, Archief Renaat Braem, 371.

Bron: Braeken J. (ed.) 2010: Renaat Braem 1910-2001. Architect, Relicta Monografieën 6. Archeologie, Monumenten en Landschapsonderzoek in Vlaanderen, Brussel.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Woning De Roover-Braem

  • Is deel van
    Polygoonstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Hendrickx [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11007 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.