erfgoedobject

Graanwindmolen De Eenhoorn

bouwkundig element
ID
10837
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10837

Juridische gevolgen

Beschrijving

"De Eénhoorn" of "Witte Molen" is een stenen korenwindmolen van het type bovenkruier (stellingmolen), gebouwd in 1735 in Lillo-Kruisweg en in 1967-1969 verplaatst naar de Scheldelaan.

Johan Van de Sande-Verheyen liet de molen in 1735 oprichten, volgens een inscriptie (JOANNES / VAN DEN SANDE / ANNA MARIA VERHEYEN / ANNO 17 MEI / 1735) en chronogram (PAROCHUS (100-5) / COCLET / HIC PRIOR STRUXIT / JOANNES VAN DEN SANDE / CONCLUSIT). De Eenhoorn verkreeg zijn naam omdat hij (voor 1830) eigendom was van David Gijsen, drogist op de Korenmarkt te Antwerpen, bij wie het bord "Den Eenhoorn" uithing. In de volksmond werd hij ook "Witte Molen" geheten, vanwege het feit dat hij wit gekalkt was.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de molen beschadigd, in 1944 door Engels geschut en later door V-bommen. De molenmakers Caers uit Retie en Jansen uit Geel restaureerden de molen in 1956-1957. Na aankoop door de stad in 1966 werd de molen in 1967-1969 overgebracht naar de huidige plaats aan de oostzijde van Scheldelaan, ter hoogte van de Tijsmanstunnel, even ten zuidoosten van Lillo-Fort. In 1991 diende de molen stilgelegd te worden na stormschade maar in 1997 volgde een maalvaardige restauratie door molenbouwers Peel uit Gistel. In 2008 werden opnieuw werken uitgevoerd in functie van draaivaardigheid door ’t Gebinte Molenbouw uit Erpe-Mere en ook in 2013 en 2015 volgden onderhoudswerken.

De Eenhoorn is een intacte bovenkruier (stellingmolen) met een kuip in witgekalkte baksteenbouw op gepikte plint en met een houten stelling of balie op palen, ter hoogte van de tweede bouwlaag. De romp wordt geopend door een segmentboogvormige poort op de begane grond, en door kleinere rechthoekige en segmentboogvormige vensters op de zolders en een rechthoekige (oorspronkelijk rondboogvormige) deur ter hoogte van de stelling. De beweegbare kap onder leien dak had vroeger een windwijzer in de vorm van een éénhoorn. De molen heeft een gelast gevlucht van circa 24 meter en bewaart de volledige inrichting met twee koppels kunststenen.

  • HOLEMANS H.-LEMMENS P.J. 1982: Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerken, 69.
  • KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
  • S.N. 1971: Antwerpen die scone, deel IV: Historische gebouwen en plaatsen aan de Schelde, nummer 9: De windmolen "De Eénhoorn" Lillo, Antwerpen.

Auteurs: Plomteux, Greet; Vandeweghe, Evert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Graanwindmolen De Eenhoorn [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10837 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.