Beschrijving
De bescherming als monument omvat de neogotische Sint-Martinuskerk met inbegrip van cultuurgoederen. De kerk, pastorie en onmiddellijke omgeving werd in 1981 reeds beschermd als stadsgezicht. Deze parochiekerk is niet te verwarren met oude parochiekerk Sint-Martinus waarvan de toren in 1936 en in 1997 de overige delen, namelijk het schip, de zuilen van de viering, het vroeg-19de-eeuws koor en het transept als monument werden beschermd.
Waarden
De parochiekerk Sint-Martinus is met inbegrip van de cultuurgoederen die er integrerend deel van uitmaken, beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
sociaal-culturele waarde
Ingeplant in het midden van het ovale centrumplein van de nieuwe eind 19de-eeuwse stadswijk heeft de nieuwe Sint-Martinuskerk met haar dominerende kerktoren een belangrijke bakenfunctie en beeldbepalende rol en markeert zij de schaal van het stadsdeel. De nieuwe parochiekerk vormt het identificatiepunt voor de gemeenschap. Door zijn imposante architectuur en rijke aankleding staat het gebouw ook symbool voor de nieuwe, door de bloeiende textielnijverheid gefortuneerde burgerij.
De talrijk aanwezige heiligenbeelden zijn een uiting van de bloeiende devotiecultuur van het einde van de 19de eeuw. artistieke waarde
Door het eenheidsconcept van de architectuur, het interieur en het meubilair volgens een uniform iconografisch programma heeft het gebouw een uitzonderlijke artistieke kwaliteit. Alle voor de kerk ontworpen meubilair werd uitgetekend door architect-ontwerper Modeste De Noyette en uitgevoerd door één beeldhouwersatelier van Remi Rooms. Naast het neogotisch hoofdaltaar met verguld tabernakel, zijn het Heilig Sacramentaltaar, het Onze-Lieve-Vrouw- en Sint-Jozefaltaar met gepolychromeerde retabels mooie voorbeelden van neogotische religieuze kunst.
De vijf eikenhouten gebeeldhouwde neogotische biechtstoelen, de neogotische eikenhouten preekstoel met reliëfs met voorstellingen uit het leven van Sint-Martinus, de twee neogotische koorbanken, de tot altaar verbouwde eikenhouten communiebank, de doopvont, afgesloten door een neogotisch gesmeed ijzeren hek, en de orgelkast, getuigen van een verfijnde en artistiek hoogstaande uitvoering.
De monumentale kruisweg ingewerkt in de wanden van de kooromgang getuigt van de kunstzinnige uitvoering van beeldhouwer Aloïs De Beule.
Alle ramen zijn voorzien van waardevolle figuratieve glas-in-loodramen uitgevoerd door de ateliers van Gust Ladon en Camille Ganton-Defoin, leerlingen van de Gentse SintLucasschool, de spirituele leider van de neogotiek in België.
Ook met kunstsmeedwerk van lsidoor Blancquaert dat koor en kooromgang scheidt, is uitzonderlijk en getuigt van een hoogstaande kwaliteit. historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: : Architectuurhistorisch is de bakstenen kruisbasiliek ontworpen door architect Modeste De Noyette een geslaagd voorbeeld van stijlzuivere neogotische kerk. De parochiekerk Sint-Martinus in Ronse behoort, binnen zijn omvangrijke oeuvre samen met de Sint-Vincentiuskerk van Eeklo tot de belangrijkste realisaties van architect Modeste De Noyette (1847-1923). Het ontwerp van 1892 is een uitzonderlijk kwalitatief en gaaf voorbeeld van een stijlzuiver neogotisch kerkgebouw geïnspireerd op de vroege gotiek vermengd met elementen uit de Scheldegotiek die door De Noyette op een persoonlijke wijze opgevat en verwerkt werden. Het gebruik van ijzer voor het dakgebinte wijst op de evolutie naar meer moderne technieken en aandacht voor vernieuwde tendensen.
Het haast ongeschonden interieur getuigt van een indrukwekkende strengheid door de contrasterende werking van de bakstenen, roodgeschilderde muren en de natuursteenpartijen. In de plaats van polychrome beschildering wordt hier een voorliefde voor afwisselend materiaalgebruik aangewend door natuurlijke kleur en de eigenheid van het materiaal te beklemtonen.
Het gebouw kan als voorbeeld gelden van een totaliteitsconcept, van "gesamtkunst" uitgevoerd door belangrijke Sint-Lucasateliers en -kunstenaars. historische waarde
De nieuwe neogotische Sint-Martinuskerk in het centrum van de nieuwe eind 19de-eeuwse stadsuitbreiding van Ronse, is de opvolger van de oude Sint-Martinusparochiekerk gelegen binnen de Vrijheid van Ronse ten Zuiden van de Sint-Hermeskerk en die in 1895 gedesaffecteerd werd en verkocht.
Het nieuwe kerkgebouw was een initiatief door de toenmalige katholieke, ultramontaanse burgemeester Ephrem De Malander en werd ontworpen door zijn vriend architect Modeste De Noyette in 1892.