Beschermd monument

Parochiekerk Sint-Pietersbanden: orgel

Beschermd monument van tot heden

ID
97675
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/97675

Besluiten

Parochiekerk Sint-Pietersbanden: orgel
definitieve beschermingsbesluiten: 25-04-2018  ID: 14623

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft het Vereecken orgel in de Sint-Pietersbandenkerk.



Waarden

Het orgel van de parochiekerk Sint-Pietersbanden is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde

Het orgel van Dikkele is een herkenbaar en representatief voorbeeld van het oeuvre van Petrus Joannes Vereecken en meer algemeen van het doorleven van een traditionele ambachtelijke orgelbouw op het Vlaamse platteland in het derde kwart van de 19de eeuw.
Vanuit kunsthistorisch standpunt is het Vereecken-oeuvre interessant omdat het zich situeert in een periode waarin orgelbouw - na een lange periode van stabiliteit - veranderde van classicisme naar romantiek. Die overgang was meer dan louter stilistisch: bij de overgang naar de internationale (Franse) symfonische romantiek ruilde men het ambachtelijke aspect in voor industriële principes van standaardisatie, prefabricage en specialisatie (bijvoorbeeld de uitbesteding van het pijpwerk).
Het atelier Vereecken behoorde tot 1873 tot die orgelmakers die op het Vlaamse platteland vasthielden aan het ambachtelijke classicisme, op een moment dat de (Franse) symfonische/orkestrale romantiek al internationaal doorgebroken was (in Vlaanderen met het orgel van Aristide Cavaillé-Coll uit 1856 in de Gentse Sint-Niklaaskerk). In deze periode ontwierp Petrus-Joannes Vereecken niet alleen de instrumenten maar vervaardigde hij ook zelf het pijpwerk en ontwierp hij alle orgelkasten die gerealiseerd werden in zijn eigen atelier (volgens mondelinge overlevering door zijn neef-meubelmaker). Dit geeft de instrumenten uit deze vroege periode een hoge ensemblewaarde. Ze worden gekenmerkt door een eenvoudige structuur als één- of tweemanualige orgels, eventueel met aangehangen pedaal en met een mechanische tractuur. In structuur doen de instrumenten denken aan klassieke 18de-eeuwse Van Peteghem-orgels: een iets naar voor springende, hogere middentoren, geflankeerd door twee licht concave tussenvelden, die aflopen naar twee lagere zijtorens.
Tegelijkertijd besteedde Vereecken veel aandacht aan de integratie van de orgels door de orgelkast aan te passen aan de stijl van het kerkgebouw (in het geval van Dikkele neoclassicistisch), wat bijdraagt aan de contextwaarde ervan.
Het vrij gaaf bewaarde orgel van Dikkele bevindt zich juist op het kantelpunt van Vereecken's oeuvre. Het betreft één van de laatste instrumenten uit de classicistisch eerste stijlperiode van de familie Vereecken. Het orgel van Dikkele is dan ook nog traditioneel qua productie (ambachtelijk in het atelier vervaardigd instrument, inclusief pijpwerk en orgelkast) en mechaniek (mechanische tractuur en klein aangehangen pedaal). Typisch voor het classicisme in de orgelbouw in het algemeen, en specifiek bij dit orgel van Dikkele is het ontbreken van een aantal hoogklinkende vulstemmen als Tierce, Cymbale en Sexquialtera. Maar toch blijft het algemeen klankbeeld nog helder, belijnd en boventoonrijk; dit in tegenstelling tot romantisch klinkende orgels.


Aanduiding van

Is de gedeeltelijke bescherming van

Parochiekerk Sint-Pietersbanden

Brouwerijstraat 10 (Zwalm)
Neoclassicistische kerk gebouwd in 1840-46 met behoud van de sacristie van 1758-63, noordelijke toevoeging in 1864 en koor heropgebouwd in 1872, gelegen in kerkhof met deels bakstenen ommuring.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.