Beschrijving
De bescherming als monument omvat het kerkhof, de omgevende kerkhofmuur, de hekafsluiting met roepsteen, het gebouwtje met toiletten en het gedenkteken voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog.
Waarden
Kerkhof met omgevende kerkhofmuur en hekafsluiting met roepsteen, gebouwtje met toiletten, en het gedenkteken voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde, sociaal-culturele waarde
Het kerkhof met de oude graftekens vormt een historische eenheid met de kerk. Het is een zeldzaam wordend voorbeeld van het traditioneel kerkhof rond de dorpskerk. De site vormt een sterke visuele omgeving van de monumentale parochiekerk en ligt ruimtelijk beeldbepalend binnen het dorp Zaffelare.
De kerkhofsite is omsloten langs de straatzijden met fraaie hekafsluiting op een bakstenen muurtje tussen pijlers, in 1911 ambachtelijk vervaardigd naar ontwerp van Homère Clemminck en kunstsmid L. Muller en deels met volledige ommuring. Merkwaardige geïntegreerde kerkhofelementen zijn de roepsteen verwerkt in het hekwerk aan de zuidzijde en het gebouwtje met toiletten en urinoirs aan de westkant, eveneens van 1911.
De gaaf bewaarde eind 19de-eeuwse begraafplaats herbergt een verscheidenheid aan waardevolle 19de-eeuwse en vooral 20ste-eeuwse graven, die een weerspiegeling vormen van de samenleving met haar verschillende standen en klassen en de overeenkomstige gedachten en gevoelens omtrent dood en eeuwigheid. De funeraire gedenktekens, met zijn waaier aan grafstijlen van neoclassicistisch, neogotiek, art deco en modernistisch tot de typische stijl van de jaren 1960 en 1970, zijn eigen aan de diverse maatschappelijke bevolkingslagen van Zaffelare. Noemenswaardig zijn het oudste grafmonument van 1851 voor de familie De Bleds; een driehoekig gewitte sokkel kapel met piëtabeeld van G. Minne; en de vier collectieve gedachtenisstenen, met name een gedenksteen voor de West-Vlaamse vluchtelingen te Zaffelare overleden in 1918, het oorlogsmonument van 1919, de collectieve steen voor de overleden zusters van liefde, de collectieve steen voor de priesters uit 1939.
Het oorlogsgedenkteken, opgericht op de zuidwestelijke-hoek, nu openbare weg, werd ingehuldigd in 1919 en is een ontwerp van architect Homère Clemminck. Het is een typisch voorbeeld van herdenkingsteken opgedragen aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog en getuigt van één van de markantste historische gebeurtenissen uit de 20ste eeuw; pas in 2000 aangevuld met namen van de oorlogsslachtoffers van 1940-1945.