Beschrijving
De bescherming omvat de neoclassicistische parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën, ontworpen door bouwmeester Johan Beeckman, met de restanten van de calvarie en monumentale grafstenen aan de buitengevels. Het orgel van de kerk werd reeds in 1980 beschermd als monument.
Waarden
De voorgelegde lijst van de beschermenswaardig geachte objecten omvat een diversiteit aan religieus bouwkundig erfgoed, dat zich op het grondgebied van Dendermonde en haar deelgemeenten bevindt en na inventarisatie van het bouwkundig erfgoed van Dendermonde werd geselecteerd. Het gaat om 18de-, 19de- en 20ste-eeuwse gaaf bewaarde kapellen, kerken en een memoriekruis die representatief zijn voor het rijke religieuze verleden in de regio. Deze objecten vertonen voldoende intrinsieke kwaliteiten qua historische of cultuurhistorische betekenis of architecturale vormgeving en qua authenticiteit, representativiteit, zeldzaamheid of gaafheid om het algemeen belang van het behoud te verantwoorden.
Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkerk met het bij koninklijke besluit van 19 augustus 1980 als monument beschermd orgel, met inbegrip van bijhorende calvarie en grafstenen is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
artistieke waarde, historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: De geschiedenis van de Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkerk is illustratief voor de bouwgeschiedenis van een laatmiddeleeuwse wijkkapel, die onder druk van de groeiende geloofsgemeenschap pas in de 19de eeuw tot een volwaardig kerkgebouw werd verbouwd en tot parochiekerk werd verheven.
De in het dorpscentrum aan de steenweg gelegen parochiekerk van Schoonaarde werd in 1830 gebouwd in neoclassicistische stijl ter vervanging van een oudere kapel, die reeds in het begin van de 15de eeuw bestond en was toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën. Het kerkgebouw werd ontworpen door de Dendermondse stadsarchitect J.B. Beeckman (1785-1870) die als lokale bouwmeester in de streek een grote reputatie genoot en waarin dit ontwerp een opmerkelijke creatie uit zijn oeuvre vertegenwoordigt. Dezelfde architect stond in 1841 ook in voor de bouw van de nabijgelegen toenmalige onderpastorij én in 1857 voor de vergroting van de kerk met een koor, sacristieën en een klokkentoren in dezelfde stijl.
De beeldbepalende kerk werd opgetrokken in een baksteenbouw met rechthoekig grondplan en voorzien van een monumentale voorgevel in neoclassicistische stijl die het gebouw als 'geloofstempel' symboliseert. Het exterieur harmoniseert met het evenwichtig opgebouwd interieur, waarbij de ruimte geritmeerd wordt door twee rijen zuilen met Dorisch kapiteel. Het middenschip, onder een tongewelf, is visueel gevat tussen het gebogen portaal met orgel en het monumentaal en beeldbepalend hoofdaltaar.
Het interieur werd in dezelfde stijl aangekleed en omvat kwaliteitsvol 19de-eeuws meubilair, hoofdzakelijk geschonken door lokale vooraanstaanden, zoals hoofd- en zijaltaren, preekstoel, biechtstoelen, schilderijen, doopvont, orgel, diverse heiligenbeelden, glasramen, beeldengroep met kruisbeeld (...). Tot op heden zijn zowel het exterieur als het interieur van de kerk gaaf bewaard en omwille van hun homogeen karakter vormen ze ongetwijfeld een representatief, vroeg en uitzonderlijk voorbeeld van de religieuze architectuur in neoclassicistische stijl in België.
Daarenboven fungeert de kerk als klankkast voor het reeds als monument beschermd 19de-eeuws orgel toegeschreven aan P.J. Vereecken.
Aan de buitenzijde van het kerkgebouw bleef ook een rest van een calvarieberg, met imitatierots en terracottazuiltjes als onderdeel van een luifel, in situ behouden als devotieobject en symbool van het lijden van Christus.
Voorts treft men aan de buitengevels enkele behouden monumentale grafmonumenten en herdenkingsmonumenten voor de gesneuvelden.