Beschermd monument

Pastorie Sint-Gertrudisparochie

Beschermd monument van tot heden

ID
8180
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8180

Besluiten

Pastorieën en huizenrij
definitieve beschermingsbesluiten: 04-12-2003  ID: 4127

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming omvat de pastorie van de Sint-Gertrudigparochie met zijn ommuurde voortuin met hekwerk en de achterliggende tuin.



Waarden

De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een 'pastoreel huis'. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden onder druk van de politieke overheid. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.

De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.

De tuinen getuigen allen van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorzienigheid van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.
Verschillende tuinen zijn landschappelijk tevens van betekenis door hun bijzonder dendrologisch waardevol bomenbestand.

De pastorie van de parochie Sint-Gertrudis met inbegrip van ommuurde voortuin met hekwerk en bijhorende tuin is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde, historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: De gaaf bewaarde pastorie van de parochie Sint-Gertrudis te Baasrode (gehucht Vlassenbroek) oogt heden als een dubbelhuis van twee bouwlagen in neoclassicistische stijl, maar gaat terug op een 18de-eeuwse eenlagige woning in de historische dorpskom. Het is een kenmerkend voorbeeld van het evoluerend huizentype tussen de 18de en de 19de eeuw met behouden 18de-eeuwse structuur, constructiedelen, decoratieve elementen en dergelijke, én vormt de laatste fase in de aanwezigheid van een 'pastoreel huis' dat minstens teruggaat tot 1664.
De artistieke waarde van het gebouw blijkt uit het samengaan van het zeer kwaliteitsvol en gaaf bewaard 18de- en 19de-eeuwse interieur, zoals onder meer het stucwerk op de zolderingen en schouwboezems én het houtwerk in de gang en salons, dat voor een landelijke pastorie van een hoogstaand artistiek niveau getuigt.
De ommuurde pastorie ligt tegenover de Sint-Gertrudiskerk en het kerkhof visualiseert de eenheid kerk-pastorie.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Gertrudisparochie met tuin

Vlassenbroek 192 (Dendermonde)
De vrijstaande pastorie van Vlassenbroek ligt ten noordoosten van de kerk. Ze bevindt iets van de straat verwijderd en heeft een met hekwerk afgesloten ommuurde voortuin en open achtertuin. De pastorie was oorspronkelijk een gebouw van slechts één bouwlaag met een mansardedak dat minstens tot 1775 opklimt. Na de aankoop in 1876 werd het met een bovenverdieping verhoogd en voorzien van een uniforme bepleisterde voorgevel.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.