Beschermd monument

Sint-Alexiusbegijnhof

Beschermd monument van tot heden

ID
8152
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8152

Besluiten

Begijnhof
definitieve beschermingsbesluiten: 08-09-1971  ID: 608

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming omvat een gedeelte van het Sint-Alexiusbegijnhof, meer bepaald de huizenrijen aan de noord-, oost- en zuidzijde, de begijnhofkerk (aangeduid als "kapel") en de kapellen. De begijnenhuizen aan de westzijde – in private eigendom – zijn afzonderlijk beschermd als monument. Het Sint-Alexiusbegijnhof is eveneens beschermd als cultuurhistorisch landschap, het binnenplein en twee arduinen pompen werden ook afzonderlijk beschermd als monument.



Waarden

De kapel en huizen is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

-

artistieke waarde

-


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Begijnenhuis De Capproen, nu Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën

Begijnhof 39 (Dendermonde)
Een kleine bestaande woning werd in 1604 verbouwd en samen met de toen nieuw gebouwde woning nummer 40 uitgewerkt als één woning. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak.


Begijnenhuis Heilige Adelardus

Begijnhof 18 (Dendermonde)
Samen met nummer 16 en 17 in 1658-1659 gebouwde woning in opdracht van het begijnhof, opgetrokken als spiegelbeeld van nummer 17. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Alexius

Begijnhof 7 (Dendermonde)
Huidig gebouw van 1613 ter vervanging van een vroeger huisje. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met centraal vernieuwd getrapt dakvenster. Drie bewaarde smeedijzeren gevelankers.


Begijnenhuis Heilige Amandus

Begijnhof 33 (Dendermonde)
Samen met de huizen nummer 34 en 35 opgetrokken in 1616-1617 op kosten van het begijnhof op een braakliggend terrein. De werken werden uitgevoerd door meester metser Merten Marien en timmerman Abraham Van Calendries. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak met oud getrapt dakvenster en aandak met schouderstuk links.


Begijnenhuis Heilige Apostelen

Begijnhof 38 (Dendermonde)
Vermoedelijk in de eerste helft van de 17de eeuw opgerichte woning waarvan de eerste rekeningen dateren van 1660. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd rood pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Arnoldus

Begijnhof 26 (Dendermonde)
Linker woning van de noordelijke pleinwand vermoedelijk nog opklimmend tot 1666-1667. Enkelhuis van twee traveeën, één kamer diep, en twee bouwlagen onder nieuw pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Bavo

Begijnhof 9 (Dendermonde)
In 1635-1636 door het begijnhof gebouwde woning samen met nummer 10 met behoud van de kelder van de vorige woning, uitgevoerd door meester metser Merten Marien en meester timmerman Abraham van Calendries. Enkelhuis met aangepaste verankerde bakstenen voorgevel uit midden 19de eeuw.


Begijnenhuis Heilige Bonifacius

Begijnhof 11 (Dendermonde)
Kleine begijnenwoning waarin het eerste luik van het Begijnhofmuseum in 1973 en 1980 gerealiseerd werd. Woning van twee traveeën, aanvankelijk slechts één kamer diep, dateert in de kern nog uit de 16de of uit de eerste helft van de 17de eeuw. Verankerde bakstenen voorgevel met 19de-eeuwse deur en vensters met 19de-eeuws schrijnwerk en witgeschilderde speklagen als horizontale accenten.


Begijnenhuis Heilige Egidius, nu Heilige Johannes

Begijnhof 31 (Dendermonde)
Huidige woning gebouwd circa 1700 op de plaats van een bestaande begijnenwoning die bij contract van 11 december 1699 afgebroken werd. Enkelhuis van drie traveeën, twee kamers diep en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Eleutherius, nu Heilige Ignatius

Begijnhof 27 (Dendermonde)
Woning gebouwd kort voor 1660 op een braakliggend terrein in opdracht van de begijnen Anna en Agnes Van Laere. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder rood pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Emebertus

Begijnhof 35 (Dendermonde)
Woning gebouwd met de huizen nummer 33 en 34 die opgericht werden door het begijnhofbestuur en nadien verkocht. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd rood pannen zadeldak met centraal nieuw getrapt dakvenster en aandak met schouderstuk rechts.


Begijnenhuis Heilige Engelen

Begijnhof 5 (Dendermonde)
Eerste woning van de oostzijde van het plein, volgens archiefdocumenten gebouwd in 1639 op de tuin achter brouwerij Het Hoefijzer door M. Liebrechts, koopman te Antwerpen voor zijn dochter begijn. Woning van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak tussen aandaken; getrapt dakvenster boven de middentravee.


Begijnenhuis Heilige Floribertus

Begijnhof 16 (Dendermonde)
Samen met nummer 17 en 18 in 1658-1659 gebouwde woning in opdracht van het begijnhof, uitgebreid met een nieuwe keuken in 1663. Woning van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met centraal vernieuwd getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Gabriël

Begijnhof 3 (Dendermonde)
Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder doorlopend zadeldak met nummer 2 en 4 en samen met deze huizen gebouwd in 1655-60 in de tuin van het huis van de portiersters; voor het eerst vermeld in rekeningen van 1660-1663.


Begijnenhuis Heilige Gerardus

Begijnhof 23 (Dendermonde)
Huidige woning gebouwd in 1660 op de plaats van het huis Rapenborch, een 16de-eeuwse woning en het laatste huis van de zuidzijde van het plein, naast de Molenpoort die leidde naar de molen en het Akkerveld. Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak.


Begijnenhuis Heilige Guido

Begijnhof 19 (Dendermonde)
Huidige woning gebouwd in 1715 door meester metser Carel Cool in opdracht van het begijnhofbestuur ter vervanging van een vroegere woning van 1590. Ook de linker helft van de aanpalende woning nummer 20 werd toen herbouwd. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Hilduardus

Begijnhof 8 (Dendermonde)
Huis gebouwd in 1613 samen met de aanpalende begijnenwoning nummer 7 doch in spiegelbeeld en eveneens ter vervanging van een vroeger met stro gedekt huisje, uitgevoerd door meester metser Marten Marien. In de loop van de 18de en in de 19de eeuw aangepast. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak.


Begijnenhuis Heilige Hubertus

Begijnhof 15 (Dendermonde)
In kern vermoedelijk een eind 16de-eeuwse, één kamer diepe dubbelwoning met bovenverdieping en achteraan een aangebouwde traptoren. Volgens rekeningen in 1660 in opdracht van het begijnhof achteraan uitgebreid met een kelder en opkamer, rechter traveeën, onder lessenaarsdak. Bakstenen dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met twee vernieuwde centraal geplaatste getrapte dakvensters.


Begijnenhuis Heilige Jozef

Begijnhof 6 (Dendermonde)
Eerste huis aan de zuidzijde van het plein, in 1590 vermeld, dus nog opklimmend tot voor de beeldenstorm van 1578. De verbouwing tot de huidige woning dateert vermoedelijk uit de tweede helft van de 17de eeuw met 19de-eeuwse aanpassingen. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak tussen aandaken.


Begijnenhuis Heilige Lambertus

Begijnhof 12 (Dendermonde)
Vrij grote begijnenwoning samen met de aanpalende woning nummer 13 gebouwd in 1714 ter vervanging van twee 16de-eeuwse huizen. De voorgevel van deze woning werd echter midden 19de eeuw vervangen door een nieuw parement, met nieuwe vensters en deur met 19de-eeuws schrijnwerk. Verankerde baksteenbouw van drie traveeën, twee kamers diep en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak.


Begijnenhuis Heilige Livinus

Begijnhof 30 (Dendermonde)
Woning met vermoedelijk oudere kern, volgens de jaarankers in 1693 verbouwd of grotendeels vernieuwd. Enkelhuis van drie traveeën, twee kamers diep met twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Ludgerus

Begijnhof 36 (Dendermonde)
Woning met mogelijk nog 16de-eeuwse kern, aangepast in 1611, mogelijk met toevoeging van een bovenverdieping. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd rood pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Macharius

Begijnhof 37 (Dendermonde)
Vermoedelijk oorspronkelijk een kleine 16de-eeuwse woning die midden 17de eeuw verbouwd werd tot haar huidig volume met bovenverdieping. Het jaartal 1689 stond vroeger geschilderd op een balk in de aangebouwde achterkeuken onder aansluitend lessenaarsdak. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd rood pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Medardus

Begijnhof 14 (Dendermonde)
Kleine woning van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, in kern vermoedelijk nog een één kamer diepe woning uit de 16de eeuw, circa 1625 achteraan uitgebreid met een haaks achterhuis, op initiatief van het begijnhof. Huidige woning van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak vooraan en twee haakse achterbouwen met één bouwlaag onder afzonderlijke zadeldaken.


Begijnenhuis Heilige Michaël

Begijnhof 2 (Dendermonde)
Hoekhuis aan de toegangsweg en oostzijde van het plein. Huidige woning bestaande uit twee vroegere huisjes: links het vroegere huis van de portiersters, gebouwd in 1608 samen met het poorthuis, rechts het huisje van twee traveeën met ingangsdeur; opgericht in 1655-1660 samen met de twee volgende huizen aan deze pleinzijde, uitgevoerd door meester metser Merten Marien.


Begijnenhuis Heilige Paulus

Begijnhof 40 (Dendermonde)
Volgens archiefdocument werd het huis nieuw gebouwd in 1604 waarbij de bestaande woning nummer 39 aangepast werd en zij tot 1900 één woning vormden. Samen gebouwd ook met nummer 41. Enkelhuis van twee traveeën, spiegelbeeld van nummer 39, en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak.


Begijnenhuis Heilige Petrus

Begijnhof 41 (Dendermonde)
Woning gebouwd in 1604 samen met nummer 40 en gelegen naast het oude Stickersconvent. Tussen 1613 en 1619 gebruikt als convent tijdens sloop en wederopbouw van het aanpalende Stickersconvent. Dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak tussen aandaken met twee dakvensters met puntgevel.


Begijnenhuis Heilige Rafaël

Begijnhof 4 (Dendermonde)
Grotendeels achter nummer 5 verscholen woning in de zuidoosthoek van het plein opgetrokken samen met nummer 2 en 3 in 1655-1660 in de tuin van de portierswoning en voor het eerst vermeld in rekeningen van 1660-1663. Bakstenen pleingevel van één travee en twee bouwlagen onder doorgetrokken zadeldak met vernieuwd getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Romualdus

Begijnhof 29 (Dendermonde)
Aan de oostzijde van het Heilige Geestconvent gebouwde woning, opgetrokken in 1690 ter vervanging van een ouder huis. Enkelhuis van drie traveeën, twee kamers diep en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met toegevoegd getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Ursmarus

Begijnhof 13 (Dendermonde)
Vrij grote begijnenwoning samen met de aanpalende woning nummer 12 gebouwd in 1714 ter vervanging van twee 16de-eeuwse huizen. Goed bewaarde woning van drie traveeën, twee kamers diep, en twee bouwlagen onder nieuw pannen zadeldak, doorlopend over nummer 12, met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Vedastus

Begijnhof 34 (Dendermonde)
Samen met de huizen nummer 33 en 35 opgetrokken in 1616-1617 op kosten van het begijnhof op een braakliggend terrein. Enkelhuis van twee traveeën, één kamer diep en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak, doorlopend over nummer 33, met oud getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Vulmarus

Begijnhof 17 (Dendermonde)
Samen met nummer 16 en 18 in 1658-1659 gebouwde woning in opdracht van het begijnhof, opgetrokken als spiegelbeeld van nummer 18. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met nieuw getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Heilige Willibrordus

Begijnhof 32 (Dendermonde)
Huidige woning volledig herbouwd in 1736-1738 voor de zussen-begijnen Catarina en Theresia Van Lokeren op de plaats van een vroegere woning die tijdens het Calvinistisch bewind verwoest werd en in 1592 hersteld was. Vrij ruime woning van het enkelhuistype, met drie traveeën, deur rechts, twee kamers diep en twee bouwlagen onder vernieuwd pannen zadeldak met centraal getrapt dakvenster.


Begijnenhuis Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

Begijnhof 10 (Dendermonde)
In 1635-1636 door het begijnhof gebouwde woning samen met nummer 9 mogelijk met behoud van de kelder van de vorige woning, uitgevoerd door meester metser Merten Marien en meester timmerman Abraham van Calendries. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met vernieuwd getrapt dakvenster.


Begijnhofkerk

Begijnhof 45 (Dendermonde)
Op het binnenplein ingeplante georiënteerde kerk gebouwd in 1927-1928 naar de plannen van architecten Alphonse en Maurice Vossaert op de plaats van de oude begijnhofkerk. Eenbeukige kerk van vier traveeën met iets smaller koor van twee traveeën met driezijdige sluiting en rechthoekige sacristie aansluitend tegen de eerste koortravee aan de zuidzijde. Opgetrokken uit baksteen met sporadische verwerking van natuursteen.


Calvariekapel

Begijnhof (Dendermonde)
Aan het einde van de vroegere zogenaamde Rechte straat aan de noordwestzijde, in de hoek van de tuinmuur van de oorspronkelijke Infirmerie en huis van de grootjuffer, werd in 1883 een neogotische kapel opgericht. Open kapel opgetrokken uit bakstenen met bekronende schoudergevel met vlechtingen. Spitsboogopening afgesloten door een ijzeren hek.


Convent Heilige Harten van Jezus, Maria en Jozef

Begijnhof 20 (Dendermonde)
Huidig gebouw bestaande uit twee woningen met gemeenschappelijk ingang. De drie rechter traveeën omvatten een huis van 1626-1628, de ingang en twee linker traveeën werden in 1715 samen met nummer 19 herbouwd op de plaats van een eind 16de-eeuwse begijnenwoning.


Convent van de Acht Blijschappen

Begijnhof 21-22 (Dendermonde)
Vroeger convent van de Acht Blijschappen, sinds de 18de eeuw ook soms Vadersconvent genoemd, opgericht door François vander Nimmen. Oorspronkelijk convent van zeven traveeën, slechts één kamer diep, en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met twee vernieuwde getrapte dakvensters.


Heilige Geestconvent of Achtersten convent

Begijnhof 28 (Dendermonde)
Het convent werd voor het eerst vermeld in 1480 maar na de godsdiensttroebelen werden de afzonderlijke kamers verhuurd. Door een schenking van begijn Katelijne De Keyser in 1606 hersteld en opnieuw als convent gebruikt. Het gebouw kreeg toen een bovenverdieping, een kelder en dwarsvleugel met keuken en washok rechts achteraan. Begin 18de eeuw werd waarschijnlijk het linker achterhuis aangebouwd. Dubbelhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak tussen aandaken en één nieuw getrapt dakvenster.


Nieuwe en oude infirmerie

Begijnhof 24-25 (Dendermonde)
In de noordwesthoek van het begijnhof, achter een voortuin en hoge bakstenen muur ingeplant vrijstaand gebouw bestaande uit de voormalige oude infirmerie die in kern mogelijk dateert uit de tweede helft van de 15de of uit het begin van de 16de eeuw en tot 1975 nog woning van de grootjuffer en de bijgebouwde vleugel van 1709 of nieuwe infirmerie.


Pastorie

Begijnhof 1 (Dendermonde)
Verankerde bakstenen woning van acht traveeën en slechts één kamer diep met twee bouwlagen onder pannen zadeldak met getrapt dakvenster boven de zesde deurtravee. Langgestrekte verankerde bakstenen voorgevel met sporen van talrijke verbouwingen, in kern mogelijk teruggaand tot de 15de eeuw.


Sint-Antoniuskapel

Begijnhof 46 (Dendermonde)
Neogotische kapel opgericht in 1889 op initiatief van pastoor J.B. De Smedt, op de plaats van de gesloopte portierswoning naast het huidige ijzeren toegangshek in de noordoosthoek van het begijnhof. Kapel met driezijdige sluiting, opgetrokken uit baksteen met verwerking van hardsteen.


Stickersconvent, nu Huis Onbevlekte ontvangenis

Begijnhof 43 (Dendermonde)
Oorspronkelijk samen met nummer 42 opgericht in 1447 als Stickersconvent door meester Jan de Stickere en bestemd voor de opvang van arme meisjes en de voorbereiding tot het begijnenleven. Circa 1660 werd de twee rechter traveeën afgesplitst van het convent, het huidige nummer 43 en als afzonderlijke begijnenwoning verkocht. Huidige woning van twee traveeën en twee bouwlagen onder zwart pannen half schilddak.


Stickersconvent, nu Huis Sint-Jan-Baptist

Begijnhof 42 (Dendermonde)
Oorspronkelijk samen met nummer 43 opgericht in 1447 als Stickersconvent door meester Jan de Stickere en bestemd voor de opvang van arme meisjes en de voorbereiding tot het begijnenleven. In 1583-1584 door het calvinistisch bestuur verkocht en verhuurd. In 1618-1619 grotendeels gesloopt en vervangen door een nieuw convent. Circa 1660 werd het rechter deel, nummer 43, afgesplitst. Huidig dubbelhuis van vier traveeën, oorspronkelijk één kamer diep, en twee bouwlagen onder zwart pannen zadeldak, met twee getrapte dakvensters.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Sint-Alexiusbegijnhof

Begijnhof 1-22, 23, 26-43, 45-46, Begijnhoflaan 26-58, 62-64, 68, Brusselsestraat 36 (Dendermonde)
Het huidige Sint-Alexiusbegijnhof is het tweede begijnhof van Dendermonde. Het eerste begijnhof dateerde uit het tweede kwart van de 13de eeuw en lag in de buurt van het gewezen Sint-Gillishospitaal in een zeer moerassig gebied.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.