Beschrijving
De bescherming als monument betreft de pastorie van de Sint-Martinusparochie, opgetrokken in sober classicistische stijl en gebouwd in 1783. Ook de voortuin met oprit en achtertuin maken deel uit van de bescherming.
Waarden
De pastorie, oprit en achtertuin zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De pastorij werd naar verluidt gezamenlijk met de kerk opgetrokken in 1783. Het gebouw, beeldebepalend ingeplant rechts naast kerk en kerkhof, heeft inderdaad een contemporain classicistisch exterieur, als sober baksteenvolume met regelmatig gespreide, rechthoekige muuropeningen in een kalkstenen omlijsting, waarvan de sluitstenen mogelijk een latere toevoeging zijn. Het volledige exterieur, de volumetrie, het hoge dak, de uitrusting van het gebouw met ruime, tongewelfde kelders, waarin een vermeldenswaardige bakoven bewaard bleef, en de omstreeks 1891 verkleinde aanbouw met stallingen, zijn echter alle karakteristieken van een luxueuze pastorij uit het Ancien Régime. Het in contrast erg sobere interieur behield een klassieke dubbelhuisstructuur, plankenvloeren, hoge zolderingen met omstructe moerbalken, alsook een enkele tweepanelige binnendeur met entablementbekroning. De schoorstenen, in een laat-19de tot vroeg-20ste-eeuwse stijl, wijzen op een beslissende afwerking in deze periode. De pastorij, met aansluitende oprit en achtertuin, is niet alleen letterlijk met de kerksite verbonden, maar is in zijn monumentaliteit ook een belangrijke getuige van de ontwikkelingsgeschiedenis ervan. sociaal-culturele waarde
De kerksite van Velm, gevormd door de kerk, kerkhof, pastorij en kapelanij, is beelbepalend ingeplant op een hoogte, waardoor de verschillende gebouwen niet alleen het dorp, maar ook de wijde omgeving ervan domineren, wat niet alleen een belangrijk esthetisch effect heeft, maar op een figuurlijk niveau ook de centrale betekenis van de site onderstreept. De toegangstrap, de ommuring en het hekwerk accentueren de samenhang tussen de verschillende sitecomponenten, ronden de monumentaliteit van het geheel af en benadrukken het hiërarchisch onderscheid en de symbiose tussen kerk en dorpsgemeenschap.