Beschermd monument

Kasteel van Opleeuw met aanhankelijkheden, park en moestuin

Beschermd monument van tot heden

ID
2976
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/2976

Besluiten

Gebouwen en omgevingen in Gors-Opleeuw
definitieve beschermingsbesluiten: 01-03-2004  ID: 4181

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als monument betreft het neoclassicistisch kasteel van Opleeuw dat dateert van 1877, de classicistische dienstgebouwen die het voorerf flankeren en dateren van rond 1740 en het bijhorende park met moestuin.
Het complex was de voormalige zetel van de Loonse vrijheerlijkheid van Opleeuw.



Waarden

Kasteel Opleeuw en aanhankelijkheden, park en moestuin zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: van het kasteel bleef na de sloop van overgebleven oorspronkelijker materiaal in 1928 slechts de uitbreiding bewaard die in 1877 werd gerealiseerd. Het is een elegante dubbelhuisconstructie, neoclassicistisch afgewerkt als interpretatie van de verdwenen gedeelten van het kasteel, opgetrokken in wit geschilderde baksteen met hardstenen hoekbanden en raamomlijstingen. De oostgevel, vanouds gefixeerd op het oostelijk deel van het kasteelpark, is afgewerkt in de sfeer van de omstreeks 1800 door de Corswarem afgebeelde westgevel van het verdwenen kasteel.
Van het oude neerhof bleven de in classicistische zin verbouwde linker- en rechtervleugel bewaard, die nu een smeedijzeren inrijpoort en erekoer flankeren en in de eerste helft van de 19de eeuw achterwaarts zijn uitgebreid met neoclassicistische vleugels. De oude vleugels omvatten 17de-eeuwse sporen onder de vorm van muurankers en 18de-eeuwse onder de vorm van typische kalkstenen deur- en raamomlijstingen. De straatgevels zijn gemonumentaliseerd met kalkstenen pilasters en een vermeldenswaardige houten zonnewijzer.
Het neoclassicistische complex achter de linkervleugel bleef slechts fragmentarisch bewaard, dat achter de rechtervleugel is echter gaaf gebleven en omvat een monumentale vleugel parallel met de oude constructie, gevormd door een centraal dubbelhuis, links en rechts geflankeerd door een kwartronde vleugel. Het gebouw vertoont typische stijlkarakteristieken als bepleistering met schijnvoegen en het combineren van rondbogige en rechthoekige muuropeningen.

historische waarde

het kasteelgoed van Opleeuw is een belangrijk historisch site, voor het eerst vermeld in de late 17de eeuw, omstreeks het midden van de 18de eeuw beschreven in Les Délices du Païs de Liège van Saumery en grafisch weergegeven door Remacle le Loup als een barok ensemble van opper- en neerhof, omgracht, voorzien van kapel, parterretuin en boomgaard en uitgesterkt bospark met lustpaviljoen. Geleidelijk werd dit monumentale geheel omgevormd tot een lustgoed, waarbij het kasteel progressief werd verbouwd en het neerhof systematisch degradeerde tot knechtenkwartier, koetshuis en stallingen. Omheen het lustgoed werd een park aangelegd in landschappelijke stijl.

historische waarde

in casu tuinkunsthistorische waarde: het kasteel wordt omgeven door de restanten van het landschapspark dat in de 19de eeuw tot stand is gekomen en zelfs in zijn vergane glorie nog getuigt van de voormalige grootsheid van het domein. Verschillende componenten zijn nog duidelijk herkenbaar: voor het kasteel strekt zich een erekoer uit, afgeboord door de restanten van het vroegere neerhof zoals uitgebreid en vermoedelijk tijdens het interbellum als tuin aangelegd; links van het kasteel strekt zich het enige restant uit van het park in strictu sensu, met een vijver die een restant vormt van de oude slotgracht; rechts van het kasteel is de verdiepte tuin te situeren, vermoedelijk een in het begin van de 20ste eeuw aangepaste, neoclassicistische parterretuin; bij het gedegradeerde oostelijke parkdeel, rechts van de verdiepte tuin, sluit ten noorden de voormalige kasteelmoestuin aan, niet meer als dusdanig in gebruik, maar nog herkenbaar aan hoge bakstenen muren en één poorthek van smeedijzer in de zuidoostelijke hoek, alsook een ingestort dienstgebouw ten noorden.

sociaal-culturele waarde

het kasteelgoed Opleeuw, geïsoleerd ingeplant in het licht glooiende landbouwlandschap tussen het dorp Gorsleeuw en het gehucht Opleeuw, verenigt op een elegante manier culturele, functionele en natuurlijke componenten. Het door de tand des tijds getekende complex, dat gemakkelijk vanuit verschillende hoeken kan worden benaderd, heeft daarbij uitgesproken esthetische karakteristieken.


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Kasteel van Opleeuw

Mettekovenstraat 2-5, 4A (Borgloon)
De heerlijkheid Opleeuw was tot 1469 in bezit van de familie van Opleeuw.


Kasteelpark van Opleeuw

Mettekovenstraat 2-5 (Borgloon)
Slechts ten dele bewaard kasteelpark met vijver in landschappelijke stijl van vóór 1840 en sporen van een tuinaanleg van het begin van de 20ste eeuw. Neoclassicistisch kasteel van 1877 en 1937 met classicistische kasteelaanhorigheden van rond 1840, nu in meerdere eigendommen verdeeld.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Bellevuebos en kastelen van Gors-Opleeuw

Gors-Opleeuw, Kerniel (Borgloon), Guigoven, Kortessem, Vliermaal, Wintershoven (Kortessem)
Dit 706 ha grote gebied op de overgang tussen droog en vochtig Haspengouw wordt gekenmerkt door zijn zacht glooiend reliëf, een oude boskern op de steilrand (Bellevuebos) en een voor Haspengouw typisch kasteeldorp (Gorsopleeuw). Vier kastelen, waarvan twee met wortels in het laat-middeleeuwse feodale verleden, bepalen mee de aanblik van het dorp. De aanwezigheid van grote hoeves wijst op de vroegere agrarische rijkdom van Haspengouw. Het Bellevuebos is met zijn 128 ha één van de grotere boscomplexen in het voor het overige traditioneel bosarm Haspengouw. Buiten het bos kwamen open akkers en in mindere mate boomgaarden voor.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.