Beschermd monument

Uitkijktoren of Belvedère

Beschermd monument van tot (voorlopige bescherming)

De rechtsgeldigheid van dit aanduidingsobject is niet meer actueel.
ID
21060
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/21060

Besluiten

Sint-Arnolduspark en Tiegemberg met kapel met cultuurgoederen, villa en belvedère
voorlopige beschermingsbesluiten: 26-06-2017  ID: 14482

Beschrijving

Deze bescherming betreft de cementrustieke Belvedère of uitkijktoren op Tiegemberg met inbegrip van het tickethuisje, de bergruimte en de torenconstructie met uitkijkplatformen en trappen.



Waarden

De cementrustieke 'Belvedère' of uitkijktoren op Tiegemberg met tickethuisje, bergruimte en torenconstructie met twee uitkijkplatformen voorzien van trappen is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

ruimtelijk-structurerende waarde

Door de prominente ligging van de uitkijktoren of 'Belvedère' op een heuveltop van het Schelde-Leie-interfluvium, torent de pittoreske constructie boven de omgeving uit. De constructie trekt daarmee de aandacht van de bezoeker. De uitkijktoren markeert de heuveltop van de Tiegemberg. Vanop de uitkijktoren is een uitzonderlijk oriënterend uitzicht over de wijde omgeving mogelijk, onder meer aan de hand van markante bosmassieven en herkenbare kerktorens.

technische waarde

De uitvoering van de uitkijktoren in cementrustieke materialen vormt een uitzonderlijk voorbeeld van vroege betontechniek. Het model van de betonnen consoles van het tickethuisje, met gestileerde barokke vormgeving, is afgebeeld in de catalogus van de Brusselse firma Blaton-Aubert. Dit laat vermoeden dat de cementrustieke 'Belvedère' geheel of gedeeltelijk door deze gespecialiseerde firma is gerealiseerd.

artistieke waarde

De pittoreske, fantasierijke cementrustiek van de uitkijktoren of 'Belvedère' prikkelt de nieuwsgierigheid bij het beklimmen van de Tiegemberg. Door de imitatie van organische vormen en van boomstammen en -takken vormt de toren een vreemdsoortig en intrigerend bouwwerk. De 'Belvedère' vormt dan ook een erg goed voorbeeld van 'trompe l'oeil'-kunst, die reeds aanwezig was vanaf de antieke tuinkunststijlen en zich doorzette tot in de laatromantische periode. Door de imitatie van organische vormen en van boomstammen en -takken vormt de toren een vreemdsoortig en intrigerend element in het landschap. De architectuur van de toren imiteert expliciet de natuur. De imitatie van boomstammen in diverse formaten, posities en vertakkingen wordt bij de toren ten top gedreven. Deze imitatie varieert van louter fantasie en suggestie bij het tickethuisje en de leuningen, tot de vier immense boomstammen die de dragende elementen van de uitkijktoren vormen.

architecturale waarde

De cementrustieke 'Belvedère' vormt een unieke getuige en tevens het sluitstuk van de uitbouw van het Sint-Arnolduspark in een fantasierijke, pittoreske bouwstijl. De toren kent een complexe tweeledige opbouw bestaande uit het ronde, vrij gesloten ticket- en wachtershuisje, en de hogere open uitkijktoren met twee uitkijkplatformen. Bij het tickethuisje wordt de bewuste nabootsing van de natuur, met 'grotstenen' en beraping in rotspleister, imitatieboomstammen en -takken gecombineerd met de meer klassieke vormentaal van de sierconsoles, die het platform van het tickethuisje dragen. Bij de eigenlijke uitkijktoren wordt de imitatie van boomstammen ten top gedreven: vier immense boomstammen dragen immers de platformen van de uitkijktoren. Het organisch opgebouwde tickethuisje, gevat onder een overkragend betonnen puntdak en de aansluitende, acht meter hoge uitkijktoren vormen een goed voorbeeld van een folly. Vooral vanaf het einde van de 18de eeuw vormden follies een decoratief modeverschijnsel, dat in talloze vormen in historische tuinen en parken en ook op bijzondere plekken, zoals de Tiegemberg, opdook. Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw werd cementrustiek als nieuwe materiaalsoort aangewend voor de vervaardiging van follies.

historische waarde

De cementrustieke uitkijktoren of 'Belvedère' werd op het einde van de 19de eeuw of het begin van de 20ste eeuw op de Tiegemberg gebouwd om bedevaarders en toeristen te laten genieten van een voor Vlaanderen uitzonderlijk gaaf en open panorama. De uitkijktoren vormt het sluitstuk van het door handelaar, mecenas en lokaal politicus Vital Moreels uitgebouwde bedevaartpark. Omwille van de hoge ligging en het gunstige uitzicht over een groot deel van de Leievallei fungeerde de 'Belvedère' tijdens de Eerste Wereldoorlog als observatiepost voor de Duitse troepen.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Uitkijktoren of Belvedère

Meuleberg (Anzegem)
"Uitkijktoren" of "Belvedère" opgetrokken in 1908 in opdracht van Vital Moreels. Vanaf de toren kan men bij helder weer circa 85 kerktorens waarnemen en zelfs Brugge. Tijdens de Eerste Wereldoorlog fungeerde de uitkijktoren als observatiepost voor Duitse troepen.

Andere relaties

Wordt opgevolgd door

Uitkijktoren of Belvedère

Meuleberg (Anzegem)


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.