De herberg in de Dorpsstraat is onlosmakelijk verbonden met het dorpsleven van Koekelare. Door de ligging in de historisch belangrijke Dorpsstraat was de herberg al bijna tweehonderd jaar naast ontmoetingsplaats ook een ijkpunt.
De herberg De Zwaan is een van de weinig resterende materiële getuigen, zeker teruggaand tot het einde van de 18de eeuw of het begin van de 19de eeuw, van het dorpsleven en het volkse uitgaansleven in Vlaanderen.

De herberg is minimaal reeds in 1831 eigendom van de brouwersfamilie van Koekelare, dit blijft zo tot de jaren 1990. Op deze manier bestaat er een belangrijk historisch verband met de reeds beschermde brouwerij Christiaens, de zogenaamde 'oude brouwerswoning' en de 'nieuwe brouwerswoning' op het nabije Sint Maartensplein.

in casu architectuurhistorische waarde:
De herberg De Zwaan illustreert het type van de laat 18de-eeuwse/vroeg 19de-eeuwse herberg, een type dat steeds zeldzamer wordt in Vlaanderen. De herberg is zonder meer het oudst bewaarde gebouw in de historisch belangrijke Dorpsstraat die reeds aan het einde van de 18de eeuw een quasi aaneengesloten bebouwing kent. Het imposante dubbelhuisvolume van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak is dan ook zeer beeldbepalend in het straatbeeld. De benaming herberg De Zwaan bestaat minimaal reeds sinds 1831, een sierlijk uithangbord met geschilderde zwaan verwijst hiernaar. Onder meer in 1852-1853 wordt het gemeentehuis tijdelijk in deze herberg gevestigd.
De oorspronkelijke structuur van de herberg is nog volledig bewaard: het eigenlijk herbergvolume als dubbelhuistype aan de straatzijde, de haakse aanbouw met opkamer op het achtererf en de hierop aansluitende 19de-eeuwse stallingen. Typisch laat 18de-eeuws/vroeg 19de-eeuws is de witgeschilderde lijstgevel, sierlijk afgelijnd door de kroonlijst van geprofileerde bakstenen. Het houtwerk van de vensters, deels nog schuifvensters, en van de achterdeur is gaaf bewaard. Ook in de interieuraankleding zijn nog vele authentieke elementen bewaard, zoals onder meer de trap met spijlen en leuningen, balkenroosteringen, de sterk afgeschuinde dagkanten van sommige vensters, plankenvloeren, binnendeuren met bewaard hang- en sluitwerk, eenvoudige houten schouwtjes en muurkasten, vloeren in terracottategels.
De waarde van de herberg wordt nog verhoogd door het ensemble met de 19de-eeuwse stallingen, de erfoprit en het achtererf, wat een zeer volledig beeld geeft van het oorspronkelijke herberggebeuren. Ook in deze stallingen zijn vele authentieke elementen bewaard zoals onder meer de stalplaatsen en het gebinte.