De site van de Spaanse Citadel bevat zowel boven- als ondergronds nog archeologische restanten van de 14de-eeuwse stadsomwalling en 17de-eeuwse vesting met de citadel van Zoutleeuw. De versterkingen getuigen van de uitzonderlijke militaire en politieke positie die de stad Zoutleeuw innam tijdens de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Het complex is dan ook een representatief voorbeeld van het Oud-Nederlands vestingsstelsel en citadelbouw met karakteristieke elementen: een glacis, bastions en wallen die grotendeels in aarde zijn opgetrokken. grote grachten, aarden katten op de bastions, gebruik van bedekte wegen en onderwallen, toevoegen van ravelijnen en halve manen. Deze locatie speelde reeds in de vroege middeleeuwen een belangrijke rol in de historische ontwikkeling van Zoutleeuw. De Sint-Sulpitiuskerk. de eerste parochiekerk van Zoutleeuw, vormde in de late middeleeuwen de kern van het dalscholierenklooster en functioneerde als garniwenskerk ten tijde van de citadelfase. De huidige ligging van de Spaanse Citadel, net buiten maar toch aansluitend bij de stadskern van Zoutleeuw, vergroot het unieke karakter en wetenschappelijke potentieel van de site. Het nog aanwezige archeologisch bodemarchief (zoals de laatmiddeleeuwse stadsmuur, de Koepoort, grachten en wallen, skeletresten) vormt niet alleen een belangrijke bron van informatie over de vroegste geschiedenis van het vroegmiddeleeuws gehucht Ophem met parochiekerk dat evolueerde naar een kloosterareaal intra muros, maar ook over nederzettingspatronen en de militaire geschiedenis van Zoutleeuw. Dankzij het enorme strategisch belang van de stad Zoutleeuw zijn niet alleen heel wat historische bronnen bewaard. maar vormt zowel het bouwkundig als archeologisch erfgoed van de stad een grote rijkdom. De potentiële kennisvermeerdering over het militair erfgoed is significant. Archeologisch onderzoek kan informatie opleveren over de manier waarop dergelijke sites zijn aangelegd, aangepast, onderhouden en ontmanteld. Bovendien huisvest de site een waardevolle fauna en flora. De site is een belangrijke archeologische en historische zone en dient behouden te worden als een belangrijke getuige enerzijds en met het oog op toekomstig onderzoek anderzijds.