Het Hof ter Holst heeft een vroege ontstaansgeschiedenis die minstens teruggaat tot het derde kwart van de 13de eeuw, wanneer de site een eerste maal wordt vermeld in een akte als feodaal bezit van hertog Jan I van Brabant, dat in leen wordt gegeven aan ridder Arnoud van IJse. De site bezit een belangrijke historische waarde omdat het een representatief voorbeeld is van een solitaire ontginningshoeve met heerlijke rechten in het Zoniënwoud uit de periode van de Grote Ontginningen in de 11de-13de eeuw. Het hoevecomplex getuigt van deze eeuwenlange agrarische ontwikkeling en gebruik van het plateau van Ter Holst.

De gesloten hoeve met een noordelijke en zuidelijke toegangspoort is een goed herkenbaar 18de-eeuws hoevecomplex met aanpassingen in de 19de en 20ste eeuw, gegroeid uit een middeleeuwse ‘cense’ of cijnshof tot een welvarende landbouwexploitatie tijdens het ancien regime in eigendom van voorname, veelal adellijke families. De verfraaiing van de omgeving van het hoevecomplex met de aanleg van een gekasseide inrit en de aanwezigheid van een siertuin sinds minstens de eerste helft van de 19de eeuw, onderstrepen eveneens het feit dat het hoevecomplex vaak ook dienstdeed als residentie voor de welstellende eigenaars. De gekasseide inrit, het gekasseide erf met de gazonstrook die verwijst naar de vroeger locatie van de mestvaalt en de siertuin met smeedijzeren toegangshek verhogen de contextwaarde van het gebouwencomplex.

Het Hof ter Holst is een representatief en goed bewaard voorbeeld van een gesloten hoevecomplex, dat als hoevetype veelvuldig voorkomt in de vrucht-bare leemgronden van Brabant en Haspengouw. De middeleeuwse ontginningshoeve Hof ter Holst ontwikkelde zich zeker vanaf het midden van de 17de eeuw tot een hoeve met een U-vormige plattegrond, langs drie zijden ingesloten binnenerf en aan de vierde zijde afgesloten door een hoog poortgebouw. De 17de-eeuwse en vroeg 18de-eeuwse iconografische en cartografische bronnen bevestigen dit beeld. De ontwikkeling tot het gesloten hoevetype op het eind van de 18de eeuw is het gevolg van de schaalvergroting van de landbouw met de behoefte aan langgerekte stallen en hoge schuurvolumes. De rationele architectuur van een gesloten hoeve is vooral gericht op een gemengd bedrijf met nutsruimten voor het stallen van vee en voor het bergen van de landvruchtenproductie in schuurruimten en met de mestvaalt op het binnenerf, zonder daarbij al te grote afstanden tussen de diverse bedrijfsgebouwen te creëren. Het ruimtevolume van de bestanddelen, in het bijzonder van de schuur, staat in rechtstreeks verband met de vruchtbaarheid van de bodem. Het gesloten hoevetype sluit zich beschermend af van de omgeving door zijn architecturaal karakter. De gesloten buitengevels worden aanvankelijk enkel doorbroken door hoog geplaatste verluchtingsgaten of kleine getraliede vensters. De hoeve is slechts toegankelijk langs overluifelde poortdoorgangen gericht naar het binnenerf of naar het omliggend veld. De deuren en vensters van de woon- en bedrijfs-gebouwen zijn gericht naar het binnenplein. Pas vanaf de vernieuwende bedrijfsvoering in de 20ste eeuw en door het toenemend aandeel van de teelt van grootvee, worden de stalgevels doorbroken door grotere venster-, deur- en poortopeningen.

De gesloten hoeve Hof ter Holst vormt een sterk beeldbepalend ensemble met een nog authentiek bewaarde configuratie, opgebouwd uit twee haakse, lang gestrekte hoevevleugels verbonden door toegangspoorten in de noord- en zuidhoek en gegroepeerd rond een gesloten binnenerf. De hoevegebouwen dateren minstens uit de 18de eeuw, met vergroting en aanpassingen in de 19de eeuw en uiteindelijk aangevuld met een geïntegreerde landelijke moderne woning uit het begin van de 20ste eeuw. De wijzigingen zijn illustratief voor de bouwevolutie van het agrarisch erfgoed.

Opvallend decoratief en beeldbepalend is het repetitief doorbreken van de haakse stalvleugels met telkens een in steen omlijste deuropening geflankeerd door twee vensteropeningen tussen latei en onderdorpel.

De hoge langsschuur in de zuidwestelijke vleugel heeft op de kopse gevel een typerende zijlingse korfboogvormige inrijpoort, met gedateerde poortsleutel ‘1807’. Het betreft een graanschuur van het Brabants type waarbij de doorgang en de dorsvloer in de lengterichting zijlings gelegen is naast de tasruimte of stapelruimte. Het oorspronkelijk kapgebinte is goed bewaard, wat nog vrij zeldzaam voorkomt in Vlaanderen. Typerende houten standvinken bakenen de doorgang af en maken de oorspronkelijke circulatie in de schuur herkenbaar.

De oude boerenwoning in de noordwestvleugel werd opgedeeld in 1848 in twee huizen met aparte deurtoegangen. De beide boerenwoningen verkregen een typisch midden 19de-eeuws voorkomen door het gebruik van recht-hoekige deur- en vensteropeningen met schrijnwerk in een 19de-eeuwse vormgeving. De buitengevels vertonen bouwsporen die wijzen op een minstens 18de-eeuwse kern, zoals bouwnaden, muurvlechtingen en gedichte muuropeningen onder gemetselde ontspanningsbogen.

In de westelijke hoek van de hoeve werd in 1926 een ruim woonhuisvolume in interbellumstijl toegevoegd. Met zijn traditionele en regionalistische kenmerken is dit moderne woonhuis een representatieve getuige van de vernieuwde en luxueus gerichte landelijke wooncultuur van de welstellende eigenaar/uitbater-bewoners tijdens het interbellum. Een opvallend architecturaal kenmerk is de zwaar uitgewerkte schoorsteenaanzet met hoge massieve schoorsteenschacht met sieranker en oud wapenschild. Aan de zuidwestelijke gevel, gericht naar de siertuin en aansluitend bij de schuur, werd in het begin van de 20ste eeuw een driezijdige huiskapel in neostijl opgericht. Typerend voor het nieuw landelijk wonen is het open gericht zijn van de comfortabele leefruimten naar de omgevende siertuin.

Ten zuiden van de schuur en in de zuidelijke hoek van de siertuin bevinden zich deels aangepaste gebouwen van een vroegere remise uit 1913. De architecturale kwaliteit van de functionele dienstgebouwen en hun inplanting in de siertuin weerspiegelt de welvaart van de hoeve-uitbaters in het begin van de 20ste eeuw en hun streven naar een hogere, meer luxueuze wooncultuur.

Het Hof ter Holst, met zijn streekgebonden identiteit als gesloten hoeve van het Brabantse type, heeft een hoge belevingswaarde door de harmonie tussen de traditionele hoevevleugels met inplanting rond een centraal open erf. De beeldkwaliteit van de herkenbare historische bouwvolumes is hoog door de schaal, de verhoudingen, de eenvormige afwerking en kleurstelling van de bakstenen gevels aan de erfzijde en veldzijde, de steile dakvormen, de ritmiek van de in steen omlijste venster- en deuropeningen met bewaard schrijnwerk.

Het hoevecomplex van Ter Holst nestelt zich hoog op de westelijke flank van het plateau van Maleizen. Het witgeschilderde gesloten complex, omringd door de open kouter ten noorden en westen en door bos omzoomde voormalige boomgaard en tuinen ten zuiden, bezit een grote esthetische waarde. De ingesneden, gekasseide inrit met begeleidende bomen-rijen, het cirkelvormig patroon in de kasseiaanleg bij de zuidelijke toegangspoort en de via een smeedijzeren hek toegankelijke siertuin verhogen de esthetische waarde van het ensemble. De aanleg van het gekasseid erf met een strook deels in gazon verhoogt het karaktervolle beeld van het binnen-erf. De kleinbladige linde ten zuiden van de hoeve en ten noordwesten van de paardenstal vormt een beeldbepalend element.

Met zijn geïsoleerde ligging op de westelijke flank van het plateau van Maleizen domineert het Hof Ter Holst het omringend open akkerlandschap ten noorden en oosten. Vanaf de toegangspoort is er een visuele verbinding met de kerk van Maleizen, waarmee Ter Holst een historische connectie heeft. Beiden kenden ongeveer in dezelfde periode hun ontstaan. De smalle, in het terrein ingesneden inrit met begeleidende bomenrijen verhoogt de ruimtelijk-structurerende waarde van het geheel.