Beschermd cultuurhistorisch landschap

Kemmelberg en omgeving

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
12099
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/12099

Besluiten

Kemmelberg en omgeving
definitieve beschermingsbesluiten, definitieve opheffingsbesluiten: 04-02-2005  ID: 4343

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De Kemmelberg met omgeving te Dranouter, Kemmel en Loker is beschermd als landschap. Binnen dit gebied bevinden zich verschillende oorlogsrelicten, hoeven, houtig erfgoed en het kasteeldomein de Warande.



Waarden

De Kemmelberg en omgeving zijn beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

historische waarde

Deze wordt voornamelijk bepaald door de zeer oude ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van het gebied welke teruggaat tot de vroege steentijd, met een vrij uitgestrekte bewoning in de jonge steentijd en een hoogtepunt in de late ijzertijd met de bouw van een heuvelfort op de Kemmelberg als residentie van Keltische aristocratische heersers.
Talrijke sporen en artefacten wijzen op de intensiteit en de hoge maatschappelijke status van deze Keltische bewoning, welke zowel op Vlaams als op Europees niveau uitzonderlijk zijn.
De aanleg van de heerbanen Boulogne - Keulen en Kassel - Doornik, respectievelijk ten noorden en ten zuiden van de Kemmelberg in de Romeinse tijd, evenals de aangetroffen Gallo-Romeinse sporen laten een permanente bewoning in het gebied vermoeden.
In het gebied komen een aantal oorlogsrelicten van 1914 -1918 voor, zoals demarcatiepalen, militaire kerkhoven en oorlogsgedenktekens, welke herinneren aan de slag om Kemmel, april 1918.
Het gebied kent tevens een grote cultuurhistorische waarde door het voorkomen van relicten van historisch grondgebruik, in bijzonder de relicten van historische bebossing, hagen en houtkanten, en beek- en bronbegeleidende graslanden.

natuurwetenschappelijke waarde

Deze wordt bepaald door de specifieke geologisch-bodemkundige gesteldheid en de uitgesproken geomorfologische kenmerken als resultaat van landschapsgenetische processen en de hieraan gerelateerde biologische rijkdom.
De Kemmelberg is een van de getuigenheuvels in de rij van de Vlaamse Heuvels bestaande uit zandbankafzettingen van het Zand van Diest. De heuvelrij is gelegen op een oost-noordoost - west-zuidwest gerichte lijn van Calais in Frankrijk tot Hasselt.
Het dominante heuvelachtige uitzicht van het landschap ontstaan door groot- en kleinschalige erosieve processen is voornamelijk ontstaan door groot- en kleinschalige erosieve processen. De definitieve vorm en steilte van de hellingen werd deels bepaald door eolische afzettingen uit de laatste ijstijd (weichsel).
Door de sterke lithologische verscheidenheid van zand- en kleilagen in een uitgesproken topografie wordt het gebied gekenmerkt door het voorkomen van bronnen, kwel- en stuwwatergronden. De heuvelrij van deze Vlaamse Heuvels vormt tevens de waterscheidingslijn tussen het IJzer- en het Leiebekken.
De grote abiotische variatie vertaalt zich in een grote biologische rijkdom. De flora en vegetatie worden gekenmerkt door een uitgesproken soortenrijkdom van oud bos-indicatoren en autochtone bomen en struiken, welke uniek zijn op West-Vlaams niveau en van belang op Vlaams niveau.
Daarnaast kent het gebied een grote variatie aan bostypes gaande van bronbos over beekbegeleidend bos, essen-olmenbos, ruigtekruiden-elzen-essenbos over hellingbos tot plateaubos.
Ter hoogte van de in het gebied voorkomende bronniveaus treft men waardevolle moeras- en graslandvegetaties aan.
De aanwezigheid van grote en kleine bodemsamenstelling en de rijkdom aan kleine extra schuil- en voedselgelegenheden voor tal van vogels, vlinders en kleine zoogdieren.
De herkenbare relatie tussen de fysische, historische en natuurlijke structuur in het landschap heeft tevens een belangrijke natuurlijke informatieve wetenschappelijke waarde.

esthetische waarde

Het heuvelachtig landschap gedomineerd door de beboste top van de Kemmelberg geeft het gebied een uitzonderlijke esthetische waarde en hoge belevingswaarde door de veelheid aan panoramische zichten enerzijds en de grote verscheidenheid en afwisseling aan open en gesloten landschapsbeelden, anderzijds gaande van top over helling tot de kleine beekvalleien zich uitstrekkend over een lappendeken van bossen, akkers, weilanden, kleine bosjes, kronkelende wegen, begroeide taluds en paden.


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Belgische commandobunker uit de Koude Oorlog

Lettingstraat 64 (Heuvelland)
Belgische commandopost uit de Koude Oorlog, gebouwd in het begin van de jaren 1950 in de Kemmelberg. De betonnen constructie, met een oppervlakte van meer dan 2.000 vierkante meter, telt drie verdiepingen en 46 ruimtes. De controlekamer vormt het centrale knooppunt van het complex.


Britse militaire post I Lokerstraat

Lokerstraat (Heuvelland)
Eén van twee dicht bij elkaar gelegen Britse militaire posten uit de Eerste Wereldoorlog.


Britse militaire post II Lokerstraat

Lokerstraat (Heuvelland)
Eén van twee dicht bij elkaar gelegen Britse militaire posten uit de Eerste Wereldoorlog.


De uitkijktoren-Belvedère

Kemmelbergweg 38 (Heuvelland)
Uitkijktoren met restaurant, gelegen op de top van de Kemmelberg. Toren gebouwd in het begin van de jaren 1920, ter vervanging van een vooroorlogse houten toren, waar onderaan een berenkooi als attractie was ingebouwd. Vierzijdige bakstenen toren van vier geledingen onder plat dak, op sokkel.


Demarcatiepaal nummer 14

Reningelststraat (Heuvelland)
Eén van de 22 demarcatiepalen, die in de eerste helft van de jaren 1920 zijn geplaatst door de Touring Club de Belgique, ter markering van symbolische plaatsen langs de voormalige frontlijn uit de Eerste Wereldoorlog. Deze demarcatiepalen, naar een ontwerp van de Franse beeldhouwer Paul Moreau-Vauthier, werden in drie varianten uitgewerkt: een Belgisch, Frans en Brits model. Demarcatiepaal nr. 14, een Frans model, wil de plaats markeren tot waar de Duitsers tijdens hun Lente-Offensief (voorjaar 1918) gevorderd waren.


Demarcatiepaal nummer 8

Kemmelbergweg (Heuvelland)
Eén van de 22 demarcatiepalen, die in de eerste helft van de jaren 1920 zijn geplaatst door de Touring Club de Belgique, ter markering van symbolische plaatsen langs de voormalige frontlijn uit de Eerste Wereldoorlog. Deze demarcatiepalen, naar een ontwerp van de Franse beeldhouwer Paul Moreau-Vauthier, werden in drie varianten uitgewerkt: een Belgisch, Frans en Brits model. Demarcatiepaal nummer 8 betreft een Frans model en wil de plaats markeren tot waar de Duitsers tijdens hun Lente-Offensief (voorjaar 1918) gevorderd waren.


Franse ossuaire met obelisk

Kemmelbergweg 32A (Heuvelland)
De ossuaire, in feite betreft het vier massagraven, is gelegen tegen de westelijke flank van de Kemmelberg. Deze ligging houdt verband met de Slag om de Kemmelberg tijdens het voorjaar van 1918. Begraafplaats in een driehoekig park met een geometrische aanleg, omheind met een bakstenen muur, en met centraal een obelisk in witte natuursteen.


Gedenkzuil Den Engel

Kemmelbergweg (Heuvelland)
Gedenkzuil op de top van de Kemmelberg, naar ontwerp van architect Cordonnier uit Rijsel, ter herinnering aan de vele Fransen die hier in het voorjaar van 1918 vochten. Het gedenkteken werd onthuld in 1932.


Gekandelaarde linde als hoekboom

Gremmerslinde (Heuvelland)
Gekandelaarde zomerlinde als hoekboom bij het kruispunt van de Gremmerslinde en een voetwegtracé.


Gemengde houtkant met knotbomen op talud

Smijterstraat (Heuvelland)
Gemengde soortenrijke houtkant met tussenstaande knotbomen op talud langsheen de Smijterstraat.


Gemengde houtkant op talud

Lettingstraat (Heuvelland)
Soortenrijke houtkant met tussenstaande opgaande bomen op talud langsheen de Lettingstraat.


Gemengde houtkant op talud

Montebergstraat (Heuvelland)
Gemengde soortenrijke houtkant deels ook op een verlaten wegzate (cf. depressie) met relict van een holle wegstructuur.


Gemengde houtkant op talud

Gremmerslinde (Heuvelland)
Gemengde soortenrijke houtkant op talud langsheen de Gremmerslinde.


Hakhoutstoof van linde

Lokerstraat (Heuvelland)
Hakhoutstoof van zomerlinde bij het pleinvormig kruispunt van de Lokerstraat en de Kattekerkhofstraat en tevens aan het begin van de Kruisweg en Calvarieberg op de Lettenberg. Volgens de Popp-kaart gesitueerd bij het toponiem 'De drie Linden' of 'Katte Kerkhof'. De hakhoutstoof heeft een 6-tal stammen, die mogelijk als spaartelgen in een cirkelvorm zijn opgegroeid.


Herberg De Monteberg

Lettingstraat 39 (Heuvelland)
Dubbelhuis van zeven traveeën + een staltravee links en één bouwlaag onder kort overstekend zadeldak, uit het begin van de jaren 1920. Achterliggend stalletje.


Herenhoeve Traisnel

Lokerstraat 49 (Heuvelland)
Imposante herenhoeve aan de voet van de Kemmelberg; jaartal 1925 in rechter stalzijgevel. Uitvoering enigszins afwijkend van het voorontwerp, echter teruggaand op de regionale 19de-eeuwse hoevebouw, zie opstelling.


Hoeve

Brulozestraat 7 (Heuvelland)
Hoeve met jaartal 1922 in rechter schuurzijgevel. Wederopbouw teruggaand op de regionale hoevebouw.


Hoeve met losse bestanddelen

Gremmerslinde 21 (Heuvelland)
Hoeve gelegen ten zuiden en aan de voet van de Kemmelberg. Naar verluidt heropgebouwd in 1921 op de plaats van de vooroorlogse hofstede. Ten noorden, bunker uit de Eerste Wereldoorlog. Teruggaand op de regionale hoevebouw zie, opstelling: losse, lage bestanddelen rondom deels gekasseid erf met bakstenen stoepen en centrale vaalt; boerenhuis en dwarsschuur.


Hoeve met losse bestanddelen

Klareputstraat 2 (Heuvelland)
Hoevetje naar verluidt heropgebouwd in 1923, teruggaand op regionale 19de-eeuwse hoevebouw. Losse, lage bestanddelen opgesteld rondom een geasfalteerd erf met omlopende bakstenen stoepen; boerenhuis, stal, schuur met aardappelkelder en bakhuisje.


Houtkant met opgaande bomen op talud

Lettingstraat (Heuvelland)
Soortenrijke houtkant met tussenstaande opgaande bomen op talud langsheen de Lettingstraat.


Houtkant met opgaande bomen op talud

Lettingstraat (Heuvelland)
Soortenrijke houtkant met tussenstaande opgaande bomen op talud langsheen de Lettingstraat.


Houtkant op talud

Klokhofweg (Heuvelland)
Gemengde soortenrijke houtkant langs het verharde holle weggedeelte van de Klokhofweg.


Houtkant op talud

Beukelaarstraat (Heuvelland)
Gemengde soortenrijke houtkant op het talud langsheen de Beukelaarstraat.


Houtkant van kastanje op talud

Lettingstraat (Heuvelland)
Houtkant van tamme kastanje op talud langsheen de Lettingstraat.


Kasteel De Warande

Bergstraat 24 (Heuvelland)
Neorenaissance kasteel gebouwd in 1925 naar ontwerp van architecten C. Pil & H. Carbon (Oostende) in opdracht van Baron Jacques Bruneel de la Warande, burgemeester van Kemmel, op de plaats van een jachtpaviljoen. Omringend park met grote verscheidenheid aan loofbomen onder meer lijsterbes, es, esdoorn, zomereik, Amerikaanse eik, tamme kastanje, beuk... en met vijvertje gevoed door de Kasteel- of Willebeek en het zogenaamde "Sint-Laurentiusbronnetje" naar verluidt met geneeskundige kracht tegen oogpijn en brandwonden. Ten westen en oosten, begrinte opritten; toegangshekken tussen rechthoekige bakstenen pijlers.


Lindenhoek Chalet Military Cemetery

Gremmerslinde (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog, aan de voet van de Kemmelberg, ontworpen door Ch. Holden en W.C. Von Berg. De ommuurde begraafplaats met witte grafstenen en 'Cross of Sacrifice' kan via een smeedijzeren hek, een geplaveid platform en terrassen betreden worden.


Opgaande beuk als hoekboom en grensboom

Klokhofweg (Heuvelland)
Opgaande gewone beuk als hoekboom op het kruispunt van de Klokhofweg met de Kleine Kemmelstraat, Berg (gewijzigde naamgeving) en een voetweg, tevens als grensboom op de gemeentegrens tussen Loker en Dranouter.


Opgaande eik als hoekboom

Godtschalckstraat 36, Montebergstraat (Heuvelland)
Opgaande solitaire zomereik als hoekboom op een vroegere perceelsgrens, thans ingenomen door akkerland.


Opgaande eik met oorlogsschade

Noordstraat (Heuvelland)
Opgaande zomereik waarvan de kruin tijdens de Eerste Wereldoorlog zwaar beschadigd werd en waarna de boom opnieuw is doorgegroeid.


Opgaande populier als hoekboom

Kattekerkhofstraat (Heuvelland)
Opgaande Canadapopulier (niet nader gedetermineerd) als hoekboom van een bosperceel langsheen de Kattekerkhofstraat.


Twee opgaande populieren als welkomstboom

Noordstraat 4 (Heuvelland)
Twee opgaande klonen van Canadapopulier (geen nadere determinatie) als welkomstbomen bij een zijtoegang tot het boerenerf.


Verwilderde afsluitingshaag van hulst

Beukelaarstraat 1 (Heuvelland)
Verwilderde ongeschoren haag van scherpe hulst afsluitingshaag langsheen vervaagd voetwegtracé.


Vier Britse militaire posten Lettenberg

Lokerstraat (Heuvelland)
Vier Britse betonnen militaire posten uit de Eerste Wereldoorlog, in de westelijke flank van de Lettenberg.


Warandepark

Bergstraat 24 (Heuvelland)
Warandepark in 1926 in landschappelijke stijl met riant karakter aangelegd bij een landhuis met dienstgebouwen in neorenaissancestijl, in 1925 opgericht naar ontwerp van de architecten Pil en Carbon.

Is de gedeeltelijke bescherming van

West-Vlaamse heuvels en omgeving

Dranouter, Kemmel, Loker, Nieuwkerke, Westouter, Wulvergem (Heuvelland), Dikkebus, Vlamertinge, Voormezele (Ieper), Reningelst (Poperinge)
Dit gebied omvat de beboste heuvelrij van Vidaigneberg, Rodeberg, Scherpenberg en Monteberg-Kemmelberg en een aansluitend deel van de Douvebeekvallei alsook (delen van) de dorpen Reningelst, Westouter, Dikkebus, Kemmel, Dranouter, Nieuwkerke en Wulvergem. Nabij de heuveltoppen komen brongebieden en holle wegen voor. Vroege nederzettingen, waaronder een heuvelfort uit de Ijzertijd op de Kemmelberg en driesvormige pleinen, wijzen op een langdurige bewoning. De Dikkebusvijver op de afgedamde Kemmelbeek is een middeleeuws waterbevoorradingsbekken voor de stad Ieper. Een groot deel van de ankerplaats behoorde tot het frontgebied van de Eerste Wereldoorlog, waardoor dorpen en hoeven vaak bestaan uit wederopbouwarchitectuur. Er komen talrijke oorlogsgedenktekens, militaire begraafplaatsen en bunkers voor. Vanop de heuvelrij zijn er talrijke vergezichten.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.