Beschermd monument

Hof te Boelake

Beschermd monument van tot heden

ID
113510
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113510

Besluiten

Hof te Boelake
definitieve beschermingsbesluiten: 23-04-2019  ID: 14800

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft het Hof te Boelake, omvattende het ensemble van het boerenhuis, de aanhorigheden met dwarsschuur en de aanpalende stal en het wagenhuis, bakhuis, begraasd boerenerf, toegangspoort, poel, beboomde losweg en een deel van de bijhorende huiskavels met graslandgebruik.



Waarden

Het Hof te Boelake, omvattende het ensemble van het boerenhuis, de aanhorigheden met dwarsschuur en de aanpalende stal en het wagenhuis, bakhuis, begraasd boerenerf, toegangspoort, poel, beboomde losweg en een deel van de bijhorende huiskavels met graslandgebruik, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

architecturale waarde

De voormalige hoevesite Hof te Boelake is voor de regio representatief als een hoeve met losse bestanddelen, waarvan de ontstaansgeschiedenis als heerlijkheid Goed ter Sluizen minstens opklimt tot het begin van de 15de eeuw en die omgeven was door een U-vormige walgrachtconfiguratie.

Het voormalige boerenhuis dateert als oudste gebouw op de site uit 1648 en is een voor de streek zeldzaam geworden voorbeeld van een 17de-eeuwse boerenwoning op een heerlijke site. Door zijn voorkomen als zuidelijk georiënteerd eenlaags volume onder steil zadeldak met trapgevels, steunberen, sporen van kruisvensters en met bewaarde binnenstructuur en interieurelementen, is het boerenhuis ook typologisch herkenbaar als een 17de-eeuws gebouw. Het relatief grote volume is bovendien een sterke indicatie van het belang van deze landelijke woning in de bouwperiode. Wijzigingen aan het boerenhuis in de loop van de 19de eeuw en 20ste eeuw zijn illustratief voor de bouwevolutie van dit agrarisch erfgoed en doen geen afbreuk aan de architecturale waarde ervan. Ze staan naar alle waarschijnlijkheid ook deels in verband met de historische gebeurtenissen tijdens het eindoffensief van de Eerste Wereldoorlog.

De ontwikkeling van de hoevesite is tevens exemplarisch voor de evolutie van de traditionele hoevebouw in de streek. De vroegere aanhorigheden van het boerenhof, die opklimmen tot de 18de en het begin van de 19de eeuw, situeren zich zoals gebruikelijk in het zuidelijke en zuidoostelijke deel van het begraasde boerenerf, eertijds buiten de omwalling. De dwarsschuur, de stal, het bakhuis en de erftoegang gelden als onontbeerlijke onderdelen van de vroegere landbouwuitbating en zijn waardevolle componenten van het agrarisch erfgoed.

De open erven in de Leievallei waren, zoals ook op het Hof te Boelake, eerder sober aangelegd en begraasd, al dan niet voorzien van een hoogstammige boomgaard en afgezoomd door een lage afsluitingshaag of knotbomen.

Op historische kaarten wordt het woonhuisvolume omgeven door een enkelvoudige U-vormige brede wal, met een kleine opening aan de erfzijde. In de natte Leievallei dienden dergelijke walgrachtconstructies als beveiliging, als afwaterings- en drainagemiddel maar ook als statussymbool. De wal rond het Goed ter Sluizen of Hof te Boelake bleef zeker integraal bestaan tot en met de tweede helft van de 19de eeuw. De lagergelegen drinkpoel ten noordoosten achter het boerenhuis is naar alle waarschijnlijkheid een restant van deze vroegere brede walgracht. In de Leievallei kwamen meerdere van dit type omwalde hoeves met losse bestanddelen voor die een lange voorgeschiedenis kenden, maar slechts een heel beperkt aantal van deze historische boerenhoven bleef tot op heden behouden. Dit onderstreept het bijzonder karakter van het Hof te Boelake.

historische waarde

Historisch is het Hof te Boelake belangwekkend als één van de zeldzame bewaarde voormalige landbouwuitbatingen in de Leievallei die minstens opklimmen tot de 17de eeuw, maar teruggaan op een nog oudere middeleeuwse site.

Het Hof te Boelake gaat terug op het Goed ter Sluizen waarvan in 1404 voor het eerst sprake is. Het betrof een hoevesite van aanzienlijke grootte en één van de tien achterlenen naast de dorpsheerlijkheid Hof te Lake op het grondgebied van Zulte.

De aanleg met walgracht en de naamgeving, van zowel het Goed ter Sluizen als het Hof te Boelake, verwijzen naar deze middeleeuwse oorsprong en waterrijke verleden. De naam van het middeleeuwse Goed ter Sluizen heeft betrekking op de noodzakelijke sluisconstructies voor waterbeheersing in het meersengebied. De huisnaam van het latere Hof te Boelake refereert aan de oude plaatsnaam Boudelaecken of Boulaeken die ‘plas waar riet groeide’ betekent, verwijzend naar de natte gronden van de Leievallei.

Doorheen de geschiedenis was het pachtgoed en de heerlijkheid eigendom van begoede burgers en prominente figuren. Omstreeks 1722 kwam het in bezit van de dorpsheer van Zulte, Jeroom Sebastiaan Limnander. Deze Nederlandse adellijke grootgrondbezitter, had reeds in 1715 de tot de 13de eeuw opklimmende heerlijkheid Hof te Lake met bijhorend omwald Kasteel te Lake gekocht. Gaandeweg verwierf hij de omliggende achterlenen en breidde hij met het Goed ter Sluizen zijn patrimonium verder uit. Het Goed ter Sluizen, of het latere Hof te Boelake, bleef tot en met het einde van het Ancien Régime historisch verbonden met de heerlijkheid en het Kasteel te Lake.

Na de opheffing van het leenroerig stelsel kwam het omwalde Goed ter Sluizen of Hof te Boelake in privéhanden terecht, maar het behield wel zijn 17de- en 18de-eeuwse aanleg met het boerenhuis van 1648.

Door de ligging van het Goed ter Sluizen of Hof te Boelake in de open Leievallei, maakte de hoevesite ook ongewild deel uit van het tiendaagse eindoffensief van de Eerste Wereldoorlog. In de laatste dagen van de oorlog hadden Duitse artillerietroepen zich verschanst in de boerderijen op de rechteroever van de Leie om zich zo te beschermen tegen de oprukkende geallieerde Franse troepen. Ingrepen aan het Hof te Boelake in het tweede kwart van de 20ste eeuw zijn naar alle waarschijnlijkheid ook een gevolg geweest van vernielingen aangericht tijdens het eindoffensief.

Het Goed ter Sluizen, en het latere Hof te Boelake, is steeds een landbouwuitbating geweest. In de eerste helft van de 20ste eeuw, gepaard gaand met de snelle ontwikkeling van de vlasnijverheid in Zulte tot en met het einde ervan omstreeks 1940, was het boerenhof ook actief in het roten en zwingelen van vlas. Het Hof te Boelake is zodoende ook illustratief voor de economische ontwikkelingen in de regio.

Ten gevolge van een gewijzigde landschappelijke context, de rechttrekking van de Leie en de uitvoering van de ruilverkaveling Sint-Baafs-Vijve, verkleinde het landbouwareaal en is het landschap heden het resultaat van 20ste-eeuwse ingrepen. Het Hof te Boelake evolueerde in deze periode mee tot een kleinschalig familiaal landbouwbedrijf dat in het begin van de 21ste eeuw definitief werd stopgezet. Desalniettemin bleven diverse oudere landschappelijke componenten bewaard. De afbuigende losweg in het verlengde van de Boelakendreef behoorde als westelijke erfbegrenzing van het Hof te Boelake vanouds tot de landbouwuitbating en herinnert met quasi ongewijzigd tracé aan de vroegere agrarische functie van de site. De aflijnende opgaande populieren, refereren naar het beboomd karakter van deze wegen zoals afgebeeld op historisch kaartmateriaal. De aangrenzende huiskavels met graslandgebruik en met traditionele knotbomen en houtige opslag op een aantal perceelsgrenzen versterken de ensemblewaarde van het Hof te Boelake.

Het Hof te Boelake met de bijhorende landschappelijke relicten kan in deze optiek beschouwd worden als betekenisvolle getuige van de vroegere landschapsinrichting.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Hof te Boelake

Boelakendreef 29 (Zulte)
Eertijds omgrachte hoevesite met losse bestanddelen met in kern 17de- en 18de-eeuwse gebouwen, ruim erf met achterin gelegen woonhuis, een dwarsschuur met stal en wagenhuis en recente stallen rondom een ingebouwd bakhuis.

Andere relaties

Heeft als voorganger

Hof te Boelake

Boelakendreef 29 (Zulte)


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.