Beschrijving
De voormalige woning Alfons Janssens, omgevormd tot Stedelijk Museum langs de Zamanstraat te Sint-Niklaas, is met inbegrip van de oorspronkelijke aankleding, de tuinafsluiting en de stadspomp beschermd als monument.
Waarden
De voormalige woning Alfons Janssens met inbegrip van de oorspronkelijke aankleding, tuinafsluiting en stadspomp is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
artistieke waarde
als vroeg voorbeeld van neo-Vlaamserenaissance-stijl met een hoge graad aan authenticiteit. Met uitzondering van de verbouwing van de ruimten aan de linkerzijde en de doorgang die gemaakt werd op de verdieping is de woning zeer intact bewaard. Exterieur werd slechts miniem gewijzigd en bij het interieur bleven de oorspronkelijke indeling, vloeren, plafonds, schoorstenen, ramen en glas-in-lood, deuren, toiletten en dergelijke bewaard. De afwerking van de eetkamer met lambrisering, textielbehang, monumentale schouw en het kruisbeeld op de schoorsteenmantel, glas-in-loodramen bleef behouden, alsook de licht geretoucheerde originele beschildering van de neogotische kapel met behouden altaar en kruisweg. In het bureel op de verdieping bleef de geïntegreerde kastenwand bewaard. De woning is ook een merkwaardig en uniek voorbeeld van een eind 19de-begin 20ste-eeuwse museuminrichting met tentoonstellingskasten voornamelijk in neo-Vlaamserenaissance-stijl.
De woning Janssens kan beschouwd worden als een getrouwe afspiegeling van de smaak en karakter van de bouwheer. Alfons Janssens was een overtuigd katholiek en Vlaams gezind industrieel, politicus en dichter en dus is zijn woning een eerbetoon aan de meest Vlaamse stijl uit de geschiedenis: de Vlaamse renaissance. Ook de katholieke stijl bij uitstek, de gotiek, is vertegenwoordigd in de huiskapel. Verder getuigen details van de interesses van de bouwheer, zoals onder meer het borstbeeld van Paus Pius IX boven de toegangspoort en de Vlaamse spreuken in de belangrijkste kamer van de woning, de eetkamer.
De woning is een vroeg voorbeeld van de neo-Vlaamserenaissance-stijl dat door de typische vermenging van bouwmaterialen als baksteen en natuursteen pittoresk te noemen is. Niettegenstaande de asymmetrische opbouw is de voorgevel evenwichtig en statig, doch de tuingevel is speelser opgevat en duidelijk de veruitwendiging van de binnenindeling.
Deze stedelijke herenwoning heeft een typische opbouw die gangbaar is voor de monumentale herenwoningen uit de tweede helft van de 19de eeuw met een interieur uitgewerkt in verschillende neostijlen. Er is een duidelijke scheiding te merken tussen de ontvangst- en privéruimten en de dienstruimten. De ruimten gebruikt door het gezin en de ontvangstruimten zijn rijkelijk aangekleed en de slaapkamers zijn sober opgevat. Ook het materiaalgebruik wordt soberder naarmate men in de woning stijgt. De indeling en decoratie bleef goed bewaard en dit is te danken aan het feit dat de woning werd aangekocht door de stad en ingericht werd als museum. historische waarde
als herenwoning in neo-Vlaamserenaissance-stijl daterend van 1878-1880, opgetrokken naar het ontwerp van architect Pieter Van Kerkhove in opdracht van Alfons Janssens, industrieel, volksvertegenwoordiger en dichter. In 1909 aangekocht door de stad en sinds 1911 ingericht als museum. De huidige, vermoedelijk laat 19de-eeuwse tuinafsluiting werd hier geplaatst in 1933-34 en is afkomstig van het kasteel Boechout te Meise. De 18de-eeuwse pomp in de tuin is de enige bewaarde stadspomp. Deze stond oorspronkelijk op de Houtbriel en werd hier geplaatst in 1924. sociaal-culturele waarde
in casu stedenbouwkundige waarde: : als woning gelegen in de as van de Dr. A. Verdurmenstraat en gelegen in de nieuwe stationswijk met een typisch 19de-eeuwse stedenbouwkundige aanleg.