Beschermd monument

Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

Beschermd monument van tot heden

ID
10948
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10948

Besluiten

Pastorieën in het Waasland
definitieve beschermingsbesluiten: 16-01-2004  ID: 4165

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als monument omvat de pastorie van de Sint-Martinusparochie, gelegen op de hoek van Dorp met de Sint-Martensommegangstraat. Het gaat om het pastoriegebouw en de ommuurde tuin met tuinpaviljoen en druivenserre. De recente constructie in de noordelijke uithoek van de tuin hoort niet bij het beschermde monument.



Waarden

Pastorie te Moerzeke is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een 'pastoreel huis'. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente, waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard, wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van het Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectief geheugen van de dorpsgemeenschap.

artistieke waarde

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.
De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.
De tuinen getuigen allen van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin met alle daaruit volgende nutsgebouwen als schuren, stallen, bakoven, volières, opslagruimtes, ... De aanleg inclusief onder meer de ommuring, poortgebouwen, kleine tuinelementen als kapellen, grotten, vijvers, wallen, paden, serres, bruggen, tuinpaviljoenen, loverpriëlen, beelden, is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.


19de-eeuws bepleisterd neoclassicistische pand. Het interieur wijkt af van de traditie door plaatsing van een traphal. De aankleding concentreert zich op de gang, traphal, salons op de benedenverdieping. Het binnenschrijnwerk vertoont de zo typische hiërarchie. Belangrijke salons krijgen hoge dubbelvleugelige deuren. De trap en de schouwmantels, alle uit hout, zijn sober.
De fraaie tuin herbergt sporen van een 18de-eeuwse aanleg, terwijl het voorste gedeelte heraangelegd werd in landschappelijke stijl. Achteraan in de tuin staat het restant van een 18de-eeuws tuinpaviljoen en ernaast een 19de-eeuwse overwoekerde druivenserre.

wetenschappelijke waarde

in casu dendrologische waarde: Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke, meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzonder bomenbestand.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

Dorp 22 (Hamme)
De huidige pastorie van de Sint-Martinusparochie werd gebouwd in 1840, vermoedelijk onder leiding van architect De Pauw. Het pand telt zeven traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak. Fraaie achterliggende tuin met sporen van een 18de-eeuwse aanleg.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.