Beschermd monument

Pastorie Sint-Gertrudisparochie met tuin

Beschermd monument van tot heden

ID
10598
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10598

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 18-03-2008  ID: 4517

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als monument omvat de pastorie van de Sint-Gertrudisparochie en de ommuurde pastorietuin.



Waarden

Pastorie Sint-Gertrudis met ommuurde pastorietuin is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Die verplichting wordt geconcretiseerd na het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Na de seculiere wet van 25 september 1769 worden de pastorieën door de tiendenheffers opgericht onder druk van de politieke overheid.
De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van het Concordaat van 1801.

Opgetrokken in 1871 op de wijk Margote, naast de nieuwe parochiekerk, waarna ter plaatse de nieuwe dorpskern zich ontwikkelde.
Pastorie naar ontwerp van architect E. Serrure senior.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: De architectuurhistorische waarde ligt in de evolutie van de typologie van de pastorie: van éénlaags gebouw naar tweelaags gebouw rond het midden van de 18de eeuw, van 18de-eeuws dubbelhuis naar huis met T-structuur in het midden van de 19de eeuw.
De aanwezigheid van structurele oudere onderdelen wat zeer uitzonderlijk is - wijst op een bouwgeschiedenis voorafgaand aan de momenteel zichtbare fases.
De (tuin) historische waarde ligt in de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorzienigheid van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.
Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke waarde meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzondere bomenbestand.

Pastorie naar ontwerp van architect E. Serrure senior.
Voor de periode representatief dubbelhuis in neoclassicistische stijl met typische T-structuur.
Gecementeerde voorgevel met imitatievoegen, een decoratie in basreliëf, langgerekte ruitmotieven op de hoekpilasters, imitatiehoekblokken voor het middenrisaliet, op de borstwering zijn de christelijke symbolen kruis, anker en een hart aangebracht.
De decoratie-elementen zijn representatief voor de bouwperiode: vierkante vloertegels van zwarte natuursteen en witte marmer in ruitvormig dambordpatroon, in de vergaderzaal een zwarte marmeren schouwmantel in neoclassicistische stijl, in de andere salons eveneens fraaie marmeren schouwmantels, in alle salons marmeren venstertabletten, authentiek binnen- en buitenschrijnwerk inclusief schijndeuren, plafonds afgewerkt met stucwerk, plankenvloeren, trap, ...
Ommuurde pastorietuin waardoor tuin en pastorie een visuele en feitelijk éénheid vormen.

sociaal-culturele waarde

De pastorie behoort samen met de kerk en soms het klooster tot het religieuze centrum van een parochie. Samen met het gemeentehuis en de dorpsschool behoort dat religieuze centrum tot de historisch gegroeide Vlaamse dorpskern en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.
Een typisch laat 19de-eeuws / begin 20ste-eeuws fenomeen is de doelgerichte stedenbouwkundige ontwikkeling van een wijk of gehucht waarbij de kerk, pastorie, klooster en zondagsschool het centrum vormen waarrond de ontwikkeling plaatsvindt.

Opgetrokken op de wijk Margote, naast de nieuwe parochiekerk, waarna ter plaatse de nieuwe dorpskern zich ontwikkelde. Het representatief karakter van de pastorie blijkt binnenshuis uit de kwalitatieve afwerking en rijke materiaalkeuze van beperkte elementen in de ruimten die een semi-publiek karakter hebben.

artistieke waarde

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). Getuige niet enkel de authentiek bewaarde 18de-eeuwse interieurs maar tevens de kwaliteitsvolle herinrichtingen in de 19de eeuw.
De pastorie werd meestal opgetrokken door architecten verbonden aan de tiendenheffer (pré-Franse Revolutie) of een toonaangevende architect in de voor hun representatieve vormentaal.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Gertrudisparochie met tuin

Margote 82 (Wichelen)
Pastorie gebouwd naar bewaarde plannen van 30 januari 1871, gesigneerd architect Edmond Serrure senior. Pastorie met de voor de 19de eeuw gebruikelijke rechthoekige plattegrond met symmetrische dubbelhuisaanleg en opstand. Onderkelderd hoofdvolume van twee bouwlagen en vijf traveeën afgedekt met een kunstleien zadeldak.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.