Beschermd monument

Landbouwstokerij Van Damme

Beschermd monument van tot heden

ID
10511
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10511

Besluiten

Stokerij Van Damme en kasseiweg
definitieve beschermingsbesluiten: 08-02-2010  ID: 4675

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De landbouwstokerij Van Damme te Balegem, met inbegrip van de geïnventariseerde toestellen, hoevegebouwen en boomgaard, is beschermd als monument.



Waarden

De stokerij Van Damme met inbegrip van alle geïnventariseerde toestellen en de hoevegebouwen van de landbouwstokerij met boomgaard is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

sociaal-culturele waarde

De stokerij Van Damme is ten slotte een materiële getuige van de wijze waarop vanaf de 19de eeuw voedingsmiddelen, in casu genotsmiddelen, door mechanisering en schaalvergroting van de productie konden inspelen op de ontwikkeling van de consumptiemaatschappij en deel gingen uitmaken van het steeds evoluerend consumptiegedrag met een daaraan gekoppelde invloed op sociale en culturele aspecten van de maatschappij.

industrieel-archeologische waarde

Het betreft een stokerij die in 1864 werd opgericht en waarvan de voornaamste onderdelen dateren van de periode 1898-1931. Deze onderdelen zijn opmerkelijke materiële getuigen van het oorspronkelijke goed bewaarde 19de-eeuwse concept. De molenzaal bevat naast een graanmolen uit 1901 een zeldzame graanzuiveringsinstallatie (1937) met toboggan, graanharp en wanmolen. De molen wordt aangedreven door een nog goed werkende stoommachine, een zeldzaam oud exemplaar geconstrueerd in 1898 door de firma La Phoenix, ooit een wereldbekend Gents bedrijf. Ook de transmissieassen en riemschijven zijn van dat jaar. De stoomketel, een voorbeeld van het 19de-eeuwse Lancashire-type dateert van een aanzienlijke tijd vóór 1947 en werd gefabriceerd door de Usines de K. Jumet te Jumet. De ijzeren beslagkuip dateert van 1913 en de ijzeren gistkuip van 1931. De drukgraankoker, de stookkolom met stoompomp, koelvat en meetvat dateren van 1898 en werden door de firma Relecom te Halle gebouwd. De alambiek werd in 1931 door de firma Relecom uit Huizingen gebouwd. De landbouwstokerij Van Damme bezit dus de oudste stookinstallatie van Vlaamse makelij die naar een 19de-eeuws concept met grotendeels in de 19de eeuw gebouwde machines is uitgerust.

historische waarde

  • in casu economisch-historische waarde: een materiële getuige van de wijze waarop in de 19de-eeuwse grotendeels agrarische maatschappij op semi-industriële wijze landbouwproducten werden verwerkt tot voedingsproducten, in casu genotsmiddelen, die tot op heden in alle maatschappelijke lagen van de bevolking geconsumeerd worden. De stokerij Van Damme is tevens van de 313 in 1864 geregistreerde landbouwstokerijen nog het enige overblijvende voorbeeld waar daarenboven de boer nog steeds met eigen graan jenever stookt, dit volgens een oud recept in casu van 1864, de spoeling, een voedzaam nevenproduct, aan zijn runderen voedert en de mest ervan gebruikt om volgens een ecologisch en economisch verantwoorde kringloop zijn landbouwgronden te bemesten. Het product, Balegemse jenever, werd zowel door de Vlaamse Gemeenschap als door de Europese Unie als geografische benaming erkend.
  • in casu architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde: de grote semi-gesloten hoeve, waarvan de in 1864-1865 opgerichte stokerij integraal deel uitmaakt, getuigt architectuurhistorisch en cultuurhistorisch van de originele context waarbinnen deze specifieke agrarische industriële activiteit ontstond en voortzetting kende. De aan het landbouwbedrijf gekoppelde stokerij maakt bouwhistorisch, structureel en functioneel één geheel uit met een representatief voorbeeld van een groot hoevecomplex. De hoeve met hoge fabrieksschoorsteen bezit een streekeigen aanleg gevormd door karakteristieke hoevegebouwen die hun oudere kern (minstens teruggaand tot begin 19de eeuw) nog goed herkenbaar bewaren, met name de dwarsschuur met gewelfde aardappelkelder, de voormalige stallen met brede poortdoorrit, de gewelfde huiskelder en brede open haard in de centrale woonkamer van het aanvankelijk lagere boerenhuis. De later tot boerenburgerhuis vergrote boerenwoning met aanpalende stokerij verenigd onder een dak, behield aan de voorgevelzijde een zeldzaam geworden decoratieve gevelafwerking met pleisterwerk en beraping, die de historische en architecturale allure van de vrij monumentale woning benadrukken. Het interieur bewaart betekenisvolle elementen voortkomend van het oorspronkelijke boerenhuis en van de jongere burgerlijke aankleding met neoclassicistische ornamentiek evenals karakteristieke keramische tapijttegelvloeren uit het begin van de 20ste eeuw.Ook in het stokerijgebouw getuigen nog aanwezige originele vloeren, troggewelven, balklagen met ijzeren steunen, bakstenen wanden en industriële vensters van het authentieke karakter als agrarische bedrijfsarchitectuur. De grote gekasseide binnenplaats is een onafscheidbaar onderdeel van de historische landbouwstokerij. Als bindelement tussen de geëvolueerde semigesloten hoeve is de typische gekasseide open ruimte meebepalend voor het specifieke karakter van deze agrarische architectuur. Het overblijfsel van de vanouds gebruikelijk bijhorende boomgaard, naast het boeren burgerhuis met stokerij is een cultuurlandschappelijke aanhorigheid die onlosmakelijk deel uitmaakt van de historische hoeve.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Landbouwstokerij Van Damme

Issegem 2 (Oosterzele)
De stokerij maakt deel uit van een groot hoevecomplex van het semigesloten type. Het agrarische bedrijf is gelegen in het glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen binnen de oude landelijke wijk Issegem, ten noordoosten van het dorpscentrum van de deelgemeente Balegem. Landelijk complex dat in oorsprong waarschijnlijk opklimt tot de 18de eeuw met aanpassingen en uitbreiding van de gebouwen in de tweede helft van de 19de eeuw en eerste helft van de 20ste eeuw.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.