Vastgesteld landschapsatlasrelict

Bouvelobos en Hemsrode

Vastgesteld landschapsatlasrelict van tot heden

ID
10336
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10336

Besluiten

Bouvelobos en Hemsrode
vaststellingsbesluiten: 30-06-2009  ID: 4631

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van vaststellingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het gebied Bouvelobos en Hemsrode is vastgesteld in de landschapsatlas.



Waarden

ruimtelijk-structurerende waarde

De kamlijn die de ankerplaats van zuidwest naar noordoost doorloopt, uit zich als een positief reliëf en bezit de hoogstgelegen topzones van het interfluvium tussen Schelde en Leie. Vanuit diverse waarnemingspunten is een oriënterend overzicht mogelijk over de zuidelijke grensregio tussen West- en Oost-Vlaanderen. Schaars beboste toppen, waaronder het Bouvelobos, markeren deze waterscheidingskam, die zich feitelijk uitstrekt van Moeskroen over Bellegem (Argendaalbos, Bellegembos), Kooigem (Kooigembos, Grandvalbos), Zwevegem (Beerbos, Banhoutbos), Otegem, Tiegem (Tiegembos), Anzegem, Wortegem-Petegem (Bouvelobos) tot Kruishoutem. De bovenlopen van de Kasteelbeek, de Tjammelsbeek/Watermolenbeek en de Snepbeek, die deze kamlijn op beide flanken versnijden, bieden extra ruimtelijke structurering in het landschap. Daarnaast bezit ook het kasteeldomein Hemsrode een sterke ruimtelijke uitstraling door de aanwezigheid van een omvangrijk parkbos en een strak drevenpatroon. Dit patroon zet zich vanuit het parkbos door in het omgevende, agrarische landschap en draagt als het ware nog een feodaal karakter uit. Tenslotte werkt ook de resterende wegbeplanting van het gedeeltelijk in ophoging gelegen wegtracé van de Wortegemsesteenweg-Anzegemseweg (N494) ruimtelijk-structurerend.

sociaal-culturele waarde

In de ankerplaats is een relatief belangrijke toeristisch-recreatieve vertegenwoordiging, voornamelijk voor wandelen en fietsen. Dit blijkt alleen al uit een ruim aanbod aan bewegwijzerde wandel-, fiets-, mountainbike- en ruiterroutes, uitgestippeld langsheen een netwerk van landelijke wegen en paden. Specifiek kan hierbij ook aangestipt worden dat de paardensport en het evenement van een jaarlijkse military via het adellijke kader van het kasteeldomein Hemsrode gepromoot worden. Ook de voortzetting van een traditioneel bosbeheer (hakhoutbeheer) in de resterende kernen van het voormalige Bouvelobos kan beschouwd worden als een zekere sociaal-culturele waarde, waarbij economische activiteit en verantwoorde landschapszorg elkaar vinden.

historische waarde

De ankerplaats bezit in vele opzichten een historische waarde. Vooreerst wijzen talrijke sporen uit het mesolithicum, neolithicum, de bronstijd en de Gallo-Romeinse tijd op een langdurige menselijke aanwezigheid in het gebied, terwijl ook voor de ijzertijd een hoge vondstverwachting geldt. Die aanwezigheid is onder meer bepaald door gunstige posities voor (tijdelijke) bewoning op een hooggelegen heuvelkam, met strategisch uitzicht op de Leie- en Scheldevallei. Daarnaast zijn in de ankerplaats ook nederzettingen aanwezig van waaruit een vroege landbouwoccupatie ingang heeft gevonden. De hoogstgelegen ontginningskernen dragen nog steeds een typische open akkerlandstructuur. De nederzetting Hemsrode is daartegenover uitgegroeid tot een omvangrijke kasteelsite, die – ondanks het verlies van een eigenlijk kasteelelement - nog steeds herkenbaar is door een formele parkstructuur met onder meer dreven en waterpartijen. Ondanks vroege ontginningsinitiatieven zijn in omgekeerde zin ook uitzonderlijke bosrestanten bewaard, die getuigen van een eertijds uitgestrekt bosareaal. Een grote oppervlakte omliggende landbouwgronden is er pas in de tweede helft van de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw ontstaan, na systematische bosontginning. In enkele actuele bosrestanten wordt wel nog steeds een traditioneel hakhoutbeheer gevoerd. In het bewoningspatroon zijn, ondanks meerdere verbouwingen, toevoegingen en verdwenen woonlocaties, nog steeds rijgehuchten en kleine hoeve-nederzettingen herkenbaar.

natuurwetenschappelijke waarde

De ankerplaats vertoont zowel geologische, geomorfologische, pedologische, hydrologische als ecologische karakteristieken. Door de verscheidenheid aan geologische formaties, reliëf- en bodemverschillen, de hydrologische omstandigheden met voorkomen van bronnen en beekdalinsnijdingen en in het bijzonder ook de continuïteit van het bosgebruik, komen waardevolle vegetatietypes voor, met name plateau- en hellingbossen bestaande uit zuur eiken-beukenbos en fragmentair eiken-haagbeukenbos met wilde hyacint. Nabij de brongebieden komt fragmentair ook elzen-essenbos en mesotroof elzenbos voor. Vooral de natte bosgedeelten zijn soortenrijk en bezitten een typische voorjaarsflora. De bosvariatie is ook voor diverse dierenpopulaties van belang, onder meer voor wat betreft de bosmierenfauna. De boshabitattypes vertegenwoordigen een hoge natuurwetenschappelijke waarde die, ondanks de verbrokkeling van het historische bosareaal, stand houdt, maar niettemin bedreigd blijft. Overige vegetatietypes betreffen historisch permanente hellinggraslanden, met een langdurig grondgebruik als graasweide of hooiweide. Enkele clusters met grasland vertegenwoordigen een natuurwetenschappelijke waarde door het voorkomen van een soortenrijke kruidenvegetatie en door de aanwezigheid van diverse kleine landschapselementen waaronder knotbomen, hagen, hoogstamboomgaarden, houtkanten, al dan niet begroeide taluds, bronnen en kwelzones. Vooral de lijnvormige landschapselementen zijn belangrijk als leefplaats en verbindingsroute voor diersoorten. De natuurwetenschappelijke waarde wordt verder ook bepaald door het voorkomen van autochtone bomen- en struikensoorten in de betreffende landschapselementen.

esthetische waarde

De esthetische waarde van de ankerplaats spreekt vooral uit de talrijk aanwezige vergezichten van op de hoogste toppen van de waterscheidingskam. De topzones klimmen op tot circa 80 meter boven zeespiegelniveau en bezitten specifieke zichtrelaties op de Scheldevallei met de achterliggende heuvelkam van de Vlaamse Ardennen (Kluisberg-Koppenberg) en op de Leievallei. De beeldvariatie met afwisselende zichten op en doorkijken langs dichtbij en verderaf gelegen bossen (Bouvelobos, Spitaals- en Oud Moregembossen) verhogen de esthetische kwaliteiten.


Aanduiding van

Is de vaststelling van

Bouvelobos en Hemsrode

Anzegem, Gijzelbrechtegem (Anzegem), Elsegem, Petegem-aan-de-Schelde, Wortegem (Wortegem-Petegem)
Dit gebied omvat enerzijds de versnipperde boskern van het vroegere Bouvelobos gelegen op de heuvelkam van het Schelde-Leie-inteerfluvium met omgevend open akkerareaal, versneden door smalle beekvalleien en anderzijds de domeingoederen rond het Kasteel van Hemsrode. Rond de historische hoeves Ten Bulke en Hof te Bouvelo bevinden zich oude, middeleeuwse ontginningskernen. Daarnaast zijn in het gebied ook Steentijd-nederzettingen bekend. Het open en nagenoeg onbebouwd karakter, plaatselijk afgewisseld met traditioneel beheerde bossen met bronactiviteit, het waterrijke kasteeldomein van Hemsrode doorsneden door dreven, de uitgesproken hoogteligging (topzones) op de waterscheidingskam en de weidse vergezichten op zowel de Schelde- als de Leievallei vormen voorname landschapskenmerken.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.