Beschrijving
De bescherming als monument omvat de voormalige directeurswoning of kasteel Van Duyse, herbestemd als vredegerecht, het resterende deel van het vroegere parkdomein en het bijgebouw.
Waarden
Het voormalig Kasteel Van Duyse-Blanchaert of het huidig vredegerechtgebouw, met inbegrip van het overblijvend gedeelte van het vroegere parkdomein en het bijgebouw, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
artistieke waarde, historische waarde, sociaal-culturele waarde
en de historische, in casu cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde: Het zogenaamd Kasteel van Duyse werd in 1892 opgericht naar ontwerp van de gekende Oost-Vlaamse provinciale architect Stephane Mortier (1857-1934) in opdracht van de Lokerse industrieel en politicus Hendrik Van Duyse (1857-1907).
Het betreft een kwalitatief en stilistisch representatief voorbeeld van een eind 19de-eeuwse burgerwoning opgericht in een neotraditionele bak- en natuursteenarchitectuur met pittoreske inslag, geaccentueerd door een sterk verticaal hoofdsilhouet, een wisselende en speelse opbouw met risalietvormende traveeën, verschillende zadeldaken en een achthoekig torentje.
Het waardevol neogotisch interieur is nog fraai bewaard in vestibule en traphal, in de beide vroegere salons (nu bureaus van de vrederechter en de griffier) en in de vroegere eetkamer (nu rechtszaal); met behoud van originele binnendeuren, lambriseringen, plafonds en vloeren, mozaïeken, beschildering, schouwmantels en dergelijke.
Aan de basis van het bouwconcept ligt een traditionalistisch religieus denken, dat teruggrijpt naar modellen uit het verleden, in het kader van de toenmalige maatschappelijke achtergronden en met de doorzetting van de industriële revolutie. De politieke en culturele overtuiging van de bouwheer Van Duyse, die sociaal conservatief katholiek en sterk Vlaamsgezind was, uitte zich in de levensstijl en status van rijke industrieel, materieel vertaald in de eigen woonst. Zijn familiale verwantschap met de artistieke en politieke middens rond de Gentse Sint-Lucasateliers is duidelijk af te lezen in de neogotische inrichting en aankleding van het interieur.
De achterliggende dienstvleugel en het afzonderlijk bijgebouw in het restant van de oorspronkelijke parktuin vertonen nog steeds de eenheid van stijl, concept en vormgeving, waarin de directeursvilla werd gerealiseerd.
In 1935 door het gemeentebestuur ingericht als vredegerecht vormt het openbaar gebouw, met zijn specifieke maatschappelijke functie, een sterk beeldbepalend element binnen het stadsbeeld.